Sermaye Piyasası Araçlarının Teminatlı İhracına İlişkin Esaslar – Yavuz AKBULAK / SPK Başuzmanı

Yavuz AKBULAK-SPK Başuzmanı

Giriş

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun[1] (SPKn/Kanun) amacı; sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması için sermaye piyasasının düzenlenmesi ve denetlenmesidir (SPKn, m.1).

SPKn, yürürlük tarihinden bu yana çeşitli kanun ve kanun hükmünde kararnameler ile 17 kez değişikliğe uğramıştır.

Söz konusu Kanun’da 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un[2] muhtelif maddeleri ile önemli değişiklikler yapılmış olup, bunlardan birisi de (ayrıntıları aşağıda yer alan) SPKn’na eklenen 31/B maddesidir.

2. SPKn’nun ‘Teminat Yönetim Sözleşmesi Ve Teminat Yöneticisi’ Başlıklı 31/B Maddesi Ve Düzenlenme Gerekçesi

SPKn’nun 31/B maddesi şu şekildedir:

“Teminat yönetim sözleşmesi ve teminat yöneticisi

Madde 31/B- (1) Kurulca belirlenecek sermaye piyasası araçları, bu araçlardan doğan yükümlülüklerin vadesinde yerine getirilmesini teminen Kurulun uygun göreceği varlıklarla teminat altına alınabilir. Teminata konu varlıkların mülkiyeti teminaten genel saklama yetkisine sahip yatırım kuruluşu niteliğini haiz teminat yöneticisine devredilir veya bu varlıklar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilir. Teminata konu varlığın, teminaten devredildiği hususu ilgili sicilde beyanlar hanesine kaydedilir.

(2) Teminat yöneticisi, sermaye piyasası araçlarından doğan yükümlülüklerin teminatını teşkil etmek üzere mülkiyeti kendisine devredilen veya üzerinde lehine sınırlı ayni hak tesis edilen teminat konusu varlıkların sevk ve idaresinin sağlanması, korunması, muhafazası, hukuki yollara müracaat edilmesi, temerrüt hâlinde ya da kanun veya sözleşme hükümlerinde öngörülen sebeplerle, teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; teminata konu varlığın paraya çevrilmesi, teminata konu varlıkların satış tutarının yatırımcılar arasında paylaştırılması, yatırımcıların alacağı karşılandıktan sonra arta kalan değer olursa bunun teminat verene iade edilmesi, borcun sona ermesi ile birlikte teminat konusu varlıkların teminat verene iade edilmesi, yatırımcıların menfaatlerinin korunması da dâhil diğer her türlü iş ve muamelelerin yerine getirilmesi için ihraçtan önce, ihraççı ile yazılı olarak akdedilecek bir teminat yönetim sözleşmesi ile yetkilendirilir. Teminat yönetim sözleşmesinin tabi olduğu usul, esas ve asgari unsurları belirlemeye Kurul yetkilidir.

(3) Teminat yöneticisi, teminatlara ilişkin tapuya tescil işlemleri, gemi sicili, araç sicili ve taşınır rehin sicili dâhil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere özel sicillerde yapılacak rehin, ipotek veya herhangi bir ayni hakkın, şerhin, takyidatın, hak ve alacağın tescili, kaydı ve bunlar için gerekli olan her türlü işlem dâhil olmak üzere teminatın tesisi, terkini, fekki, sona erdirilmesi konusundaki tüm iş ve muameleleri kendi adına ve yatırımcılar hesabına yerine getirmeye yetkilidir.

(4) Kurulun onayladığı her teminat yöneticisinin ticaret unvanı, hangi ihraçla ilgili olarak atandığı ve yetkileri, ihraççı tarafından ihraççının merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline ayırt edici şekilde tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan olunur.

(5) Temerrüt hâlinde ya da kanun veya sözleşme hükümlerinde öngörülen sebeplerle, teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; herhangi bir ihbar veya ihtarda bulunma, süre verme, adli veya idari merciden izin ya da onay alma, teminatın açık artırma ya da başka bir yol ile nakde çevrilmesi gibi herhangi bir ön şartı yerine getirme yükümlülüğü olmaksızın, teminat yöneticisi teminata konu varlıkları satıp bedellerini yatırımcılar arasında paylaştırabilir.

(6) Teminat konusu varlıklar, teminat yöneticisinin mal varlığından ayrıdır ve ayrı izlenir. Teminat konusu varlıklar, teminat yöneticisinin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dâhil edilemez ve üzerlerine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz konulamaz. (7) Teminata konu varlıkların türleri ve nitelikleri, sermaye piyasası araçları ile teminata konu varlıklar arasındaki teminat uyumu, teminata konu varlıklara ilişkin kayıtların tutulması, hak ve yükümlülükler, teminat yöneticisinin nitelikleri, ticaret siciline tescili, terkini ve teminat yöneticisine hizmetleri karşılığında ödeme yapılmasına ilişkin usul ve esaslar ile sermaye piyasası aracı ihracında teminat yapısına ilişkin diğer hususları belirlemeye Kurul yetkilidir.

(8) Teminat yöneticisinin sorumluluğunu hafifleten ya da kaldıran anlaşmalar, hüküm veya ifadeler geçersizdir.

(9) Sermaye piyasası kurumlarının teminat yöneticisi olarak atanması durumunda, bu maddenin ikinci fıkrasındaki yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmeyen teminat yöneticilerine 96 ncı maddenin birinci fıkrası; bu maddenin altıncı fıkrasına aykırılık hâlinde ise 92 nci maddenin birinci ve üçüncü fıkraları uygulanır.

(10) Teminat yöneticisinin teminaten mülkiyeti devredilen varlıkları tasarruf amacı dışında kullanması durumunda 5237 sayılı Kanunun 155 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre hükmedilecek ceza beş yıldan az olamaz.

(11) Kurul, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

SPKn’na eklenen bu maddeyle; yurt dışında sermaye piyasalarında geniş bir uygulama alanı bulan “Teminat Yöneticisi-Trust-Yed-i Emin” kurumu Türk sermaye piyasasına kazandırılmış ve buna ilişkin genel esaslar belirlenmiştir.

Bu madde öncesindeki uygulamada, borçlu tahvil ihraç ederken, tahvillerin geri ödenmesini teminaten rehin tesis etmesi mümkündür; ancak tahvillerin ödenmemesi durumunda, rehinli varlıkların paraya çevrilmesi ve hak sahiplerine ödenmesi, hem uzun zaman almakta hem de tahvil sahiplerinin tam olarak alacaklarını alamamasına neden olmaktadır. Getirilen düzenleme ile belirtilen uygulamadan farklı olarak tahvil sahiplerinin alacaklarının hızlı bir şekilde tahsiline imkân verilmesi öngörülmüştür. Tahvil sahiplerine bu imkânın verilmesi, tahvil ihraççısının da daha kolay ve düşük faizle borç temin edebilmesine yardımcı olacaktır. Bu kapsamda teminat yöneticisinin yükümlülüğü teminat alınan varlığın ve teminatın niteliğine göre farklılık arz edebildiğinden söz konusu düzenlemede yer verilen yükümlülüklerin, teminatın mahiyetine uygun düştüğü ölçüde yerine getirilmesi ve teminat yönetim sözleşmesine aykırılık durumunda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK/Kurul) tarafından alınabilecek tedbirlere ilişkin düzenlemeler ile teminata konu varlıkların amaç dışı kullanımının ağır cezai yaptırıma bağlanması öngörülmüştür. Teminat yöneticisine satış yetkisi verilmesi, teminat varlıklarının teminat yöneticisinin mal varlığından ayrı izlenmesi esasları ile yatırımcılarının daha etkin bir şekilde korunması amaçlanmakta olup, ihraççının merkezinin bulunduğu yerde yapılacak tescil de aleniyeti sağlayacaktır.

3. Sermaye Piyasası Araçlarının Teminatlı İhracına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (II-31/B.1) İle Getirilen Düzenlemeler

SPK tarafından, SPKn m.31/B’ye dayanarak, sermaye piyasası araçlarının teminatlı ihracında verilecek teminatlara, teminat yönetim sözleşmelerine ve teminat yöneticisine ilişkin uygulanacak usul ve esasları düzenleyen II-31/B.1 Tebliği’ndeki[3] (Tebliğ) genel hususlar, aşağıda yer almaktadır.

3.1. Teminatlı İhraca İlişkin Genel Esaslar ve Teminata Konu Varlıklar

3.1.1. Teminatlı ihraç ve başvuru süreci

Sermaye piyasası araçlarının, teminatlı ihracında, ihraççının bu araçlardan doğan yükümlülüklerinin vadesinde yerine getirilmesini sağlamak üzere, teminata konu varlıkların sevk ve idaresinin sağlanması, korunması, muhafazası amacıyla teminat yöneticisine mevzuatta öngörülen usulde mülkiyeti devredilir veya bunlar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilir.

İhraççılar, ihraç edecekleri sermaye piyasası araçlarını II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminat altına alabilir. Kurul; ihraççı, ihraççının türü veya finansal durumu, ihraç tutarı ve/veya ihracı planlanan sermaye piyasası aracı türüne göre ihraç edilecek sermaye piyasası aracının II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminat altına alınmasını zorunlu tutabilir.

Teminata konu varlıkların mülkiyetinin teminat yöneticisine devri veya bunlar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesisine ilişkin işlemler tamamlanmadan, II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminatlı sermaye piyasası aracının satışına başlanamaz. Bu işlemler en geç satışa başlanmadan bir iş günü önce tamamlanır ve işlemlerin tamamladığı hususu satıştan önce KAP’ta ilan edilir. II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının tahsisli olarak veya borsada işlem görmeyecek şekilde nitelikli yatırımcılara satılması durumunda, yapılması gereken ilanlar MKK aracılığıyla yatırımcılara elektronik ortamda iletilir ve ihraççının internet sitesinde yayımlanarak yatırımcıların erişimine açık tutulur. MKK aracılığıyla yapılacak duyuruların gönderim şekli ve usulüne ilişkin esaslar MKK tarafından belirlenir.

SPK, teminata konu varlıkların devir tarihindeki değerinin, ihraççının teminatlı ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarından doğan yükümlülüklerinin devir tarihi itibarıyla hesaplanan tutarına eşit ya da bu tutardan yüksek olmasını isteyebilir.

II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında sermaye piyasası araçlarının teminatlı ihracı için SPK’dan bu amaçla bir ihraç tavanı alınır. Alınan ihraç tavanı kapsamında yapılacak ihraçların teminatlı olması zorunludur.

İhraç tavanının onaylanması amacıyla SPK’ya yapılan başvuruda iletilecek yetkili organ kararlarında, Borçlanma Araçları Tebliği (VII-128.8)’nin 5’inci maddesi[4] hükümleri kıyasen uygulanır. Yetkili organ kararlarında sermaye piyasası aracının II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminatlı ihraç edileceği hususu açıkça belirtilir.

3.1.2. Teminata konu varlıklar

Aşağıdaki varlıklar, ihraç edilecek sermaye piyasası araçları için II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminata konu olabilir:

1. a) Nakit (Türk Lirası/konvertibl döviz).
2. b) 09.01.2014 tarihli ve 28877 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği (III-58.1)’nin 16’ncı maddesinde belirlenen nitelikleri haiz, aynı Tebliğin 15’inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan varlıklar.
3. c) Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilen döviz cinsinden tahviller, Devlet iç borçlanma senetleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı Varlık Kiralama Anonim Şirketi tarafından ihraç edilen kira sertifikaları.

ç) Borsa İstanbul A.Ş. Yıldız Pazarda işlem gören paylar.

1. d) Bankalar tarafından ihraç edilmiş özkaynak hesaplamasına dâhil edilecek niteliktekiler hariç borçlanma araçları.
2. e) Herhangi bir kısıtlama içermeksizin ilk talepte derhal ödeme taahhüdünü içeren banka teminat mektupları.
3. f) Yatırım fonu katılma payları.
4. g) Borsada işlem gören standart kıymetli madenler.

ğ) İpoteğe dayalı menkul kıymetler ve varlığa dayalı menkul kıymetler.

20. h) Niteliğine uygun olması durumunda sigortalanması şartıyla 20.10.2016 tarihli ve 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanununun[5] 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (e), (f), (g), (ğ), (h) ve (l) bentlerinde yer alan varlıklar.

ı) Sigortalanması şartıyla, 4721 sayılı Kanunun 704’üncü maddesinde belirtilen taşınmaz mallar.

1. i) Burada sayılan teminat olarak kabul edilebilecek varlıklar üzerinde tesis edilebilecek sınırlı ayni haklar.
2. j) Kurulca uygun görülecek diğer varlıklar.

Üzerinde sınırlı ayni hak bulunan taşınmazlar ancak söz konusu taşınmazın değerini düşüren mevcut ayni hak yükümlülüğünden arta kalan değeri kadar dikkate alınır. Bu değer yaptırılacak değerleme ile tespit edilir.

SPK; ihraççı ile teminata konu varlıkların niteliğini, likiditesini ve benzeri özelliklerini dikkate alarak ihraççılardan teminata konu varlıkların çeşitlendirilmesini ve/veya değiştirilmesini talep etmeye, söz konusu varlıkların hangi oranda teminat olarak kabul edilebileceğini belirlemeye ve/veya teminata konu varlıkların düzenli olarak ve/veya arızi olarak yeniden değerlenmesini talep etmeye yetkilidir.

Teminata konu varlıkların teminat yöneticisine devredildiği veya bunlar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edildiği tarih itibarıyla aşağıdaki şartları sağlaması zorunludur:

1. a) Yukarıda (c) bendinde belirtilen varlıklar hariç, teminata konu varlıkların Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde olması, teminata konu varlığın alacak olması halinde ise söz konusu alacağın borçlusunun Türkiye’de yerleşik kişilerden olması,
2. b) Varlıkların üzerinde devri veya sınırlı ayni hak tesisini kısıtlayıcı yükümlülüklerin bulunmaması.

Yukarıda (h), (ı) ve (i) bentlerindeki teminata konu varlıkların piyasa değeri, bu varlıkların teminat yöneticisine devrinden veya bunlar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilmesinden önce SPK’nın değerlemeye ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde belirlenir. Yukarıda (ı) bendindeki varlıklar için iki farklı değerleme şirketinden değerleme raporu alınması ve bu raporlarda tespit edilen değerlerden düşük olanının esas alınması gerekir.

Teminata konu varlıkların, teminat yöneticisinin borçları dışındaki bir nedenle haczedilmesi, bir mahkeme kararı gereği veya kanuna dayalı işlemle teminat yöneticisinin mülkiyetinden çıkması, tedbir uygulanması yahut yok olması gibi hallerde, ihraççı veya ilgili üçüncü kişi tarafından söz konusu varlıkların yerine aynı değerde yeni varlıkların ve/veya hakların üç iş günü içerisinde teminat yöneticisine devredilmesi veya üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilmesi zorunludur.

Teminata konu varlıklara ait dönemsel gelirler, aksi teminat yönetim sözleşmesinde kararlaştırılmadıkça teminata konu varlık değerine eklenir.

3.1.3. Teminata konu varlıklara ilişkin genel esaslar

Teminata konu varlıklar, ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarından doğan yükümlülüklerin vadesinde yerine getirilmesini temin amacıyla sınırlı olmak üzere teminat yöneticisine devredilir veya bu varlıklar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilir. Teminata konu varlıklar, teminat yöneticisinin malvarlığından ayrıdır ve ayrı izlenir. Teminata konu varlıklar, teminat yöneticisinin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemez, rehin edilemez, iflas masasına dâhil edilemez ve üzerlerine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz konulamaz. Teminata konu varlığın, teminat olarak devredildiği veya üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edildiği hususu ilgili sicilde beyanlar hanesine kaydedilir.

Bankalar, MKK veya diğer finansal kuruluşlar nezdinde tutulmakta olan teminata konu varlıklar teminat yöneticisinin kendi varlığından ayrı hesaplarda izlenir. Teminat yöneticisi adına açılacak olan hesapların teminat yönetim sözleşmesi gereği açılmış olduğu, bankalar, MKK veya ilgili diğer finansal kuruluşlar tarafından açıkça tanımlanır ve bu hesaplar amacı dışında kullanılamaz. Bu hesaplar teminat olarak gösterilemez, üzerinde blokaj[6], rehin ve benzeri herhangi bir takyidat[7] tesis edilemez.

Teminat yöneticisi tarafından teminata konu varlıklar için banka hesabı açtırılırken, bankaya söz konusu hesaptaki varlığın teminat yönetim sözleşmesi gereği açılmış olduğu ve herhangi bir şekilde kendi hesabı ile birleştirilmemesi gerektiği hususunda yazılı bilgi verilmesi ve bankadan konuya ilişkin onay alınması zorunludur. Açılan hesap, teminat yöneticisinin banka nezdindeki diğer hesaplarından ayrıştırılabilecek şekilde isimlendirilir. Banka tarafından on beş iş günü içerisinde konuya ilişkin onay verilmemesi durumunda teminat yöneticisi ilgili tutarı başka bir bankaya aktarmak zorundadır.

Teminat yöneticisi tarafından Kanunun 31/B maddesi ve II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminata konu varlıkların korunması, muhafazası, idaresi, satışı ve benzeri işlemler için vergi dâhil yapılması gereken giderler teminata konu varlıklardan karşılanamaz. Teminata konu varlıklara ilişkin masrafların ve giderlerin ilgili özel düzenlemeler nedeniyle teminata konu varlıklardan karşılanmasının zorunlu olması halinde, bu kapsamda kesinti yapılan tutarlar ihraççı tarafından üç iş günü içinde karşılanması zorunludur. Bu hususa teminat yönetim sözleşmesinde yer verilir.

3.2. Teminat Yönetim Sözleşmesi

3.2.1. Teminat yönetim sözleşmesi ve asgari unsurları

Teminat yönetim sözleşmesi, ihraççı ile teminat yöneticisi arasında, ihraççının ilgili sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüklerini izahnamede veya ihraç belgesinde belirtilen esaslara uygun olarak yerine getirmesini sağlamak üzere teminata konu varlıkların teminat yöneticisine devredilmesi yahut bu varlıklar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilmesine ilişkin taahhüdü içeren ve teminat yöneticisinin teminata konu varlıkları korumayı, idare etmeyi ve gerektiğinde söz konusu varlıkları paraya çevirerek ihraççının yatırımcılara olan yükümlülüklerinin ifasını sağlamayı, ihraççının ilgili sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesi halinde ise teminata konu varlıkların bu varlıkları devredene iade edilmesine veya üzerindeki sınırlı aynı hakkın kaldırılmasına ilişkin taahhüdü içeren yazılı sözleşmedir.

Teminat yönetim sözleşmesinde asgari olarak;

1. a) Sözleşmenin hangi ihraçtan doğan ödeme yükümlülüğünün teminatını oluşturan varlıkları yönetmek üzere yapıldığı,
2. b) İhraççının sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğünün ne olduğu, bunun ne zaman ve ne şekilde yerine getirileceği,
3. c) İhraççının temerrüdü dışında hangi hallerde alacağın teminattan karşılanmasının söz konusu olabileceği ve her halde teminat yöneticisinin derhal bilgilendirileceği,

ç) Teminata konu varlıkların zilyetliğinin hangi tarafta kalacağı ve zilyetliğe sahip olacak tarafça bu varlıkların nasıl işletileceği ve/veya kullanılacağı,

1. d) Teminata konu varlıkları zilyetliğinde bulunduran kişinin teminat yöneticisi haricinde bir kişi olması durumunda, bu kişinin talep halinde varlıkların durumu, kullanımı ve işletilmesine ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi teminat yöneticisine vereceği hususunun ihraççı tarafından taahhüt edilmiş olduğu,
2. e) Teminata konu varlıkların olağan bakım ve koruma giderleri, olağandışı masrafları, vergi yükümlülükleri, değerleme masrafları ile bu varlıklara ilişkin mevzuat yahut sözleşme uyarınca zorunlu olarak ödenmesi gereken benzeri diğer yükümlülüklerin hangi tarafça karşılanacağı,
3. f) Tarafların hak ve yükümlülüklerinin neler olduğu ile sözleşme uyarınca teminat yöneticisine ödenecek ücret ve ödeme esasları,
4. g) Teminat yöneticisinin yükümlülüklerinden kaynaklanan operasyonel görevlerini kısmen veya tamamen üçüncü kişilere devredip devredemeyeceği ve devredilebilecek görevlere ilişkin esaslar,

ğ) Devredilecek veya üzerinde sınırlı ayni hak tesis edilecek teminata konu varlıkların II-31/B.1 sayılı Tebliğde belirtilen nitelikleri eksiksiz olarak sağladığının hangi aralıklarla, nasıl ve hangi tarafça tespit edileceği,

1. h) II-31/B.1 sayılı Tebliğdeki zorunlu haller haricinde, teminata konu varlığın taraflarca vade içerisinde değerlemesinin yapılıp yapılmayacağı,

yer alır.

3.2.2. Teminat yönetim sözleşmesine ilişkin genel esaslar

Teminat yönetim sözleşmesi, ihraç tavanı başvurusuna ilişkin belgelerle birlikte SPK’ya iletilir. Teminat yönetim sözleşmesi, ihraç tavanı tutarının tamamı için tek seferde veya ihraç tavanı içerisinde gerçekleştirilecek tertip ihraçları için ayrı ayrı yapılabilir. Yurt içinde halka arz edilmeksizin yapılacak ihraçlar bakımından ihraç tavanı tutarının tamamı için tek teminat yönetim sözleşmesi yapılarak sözleşmenin Kurula başvuru sırasında iletilmesi halinde, her bir tertip ihracı için SPK’ya ayrıca başvuru yapılması zorunlu değildir.

Teminat yönetim sözleşmesinin ihraç tavanı tutarının tamamı için tek seferde yapılması durumunda, Kurula başvuru sırasında iletilecek teminat yönetim sözleşmesinde, teminata konu varlıkların her bir tertip ihracı bakımından açıkça ayrıştırılmış olması gerekir. Ayrıştırma işlemi teminata konu varlıkların hangi oranda, hangi tutarda ve hangi tertibe özgülenmiş olduğu açıkça belirtilmek suretiyle yapılır.

Teminat yönetim sözleşmesinin ihraç tavanı dâhilindeki tertipler için ayrı ayrı yapılacak olması halinde ise ihraç tavanı başvurusuna ilişkin belgelerle birlikte taslak teminat yönetim sözleşmesi Kurula sunulur. Bu durumda her bir tertip ihracından önce tertip ihraç belgesinin onaylanması amacıyla Kurula başvuru yapılarak imzalı teminat yönetim sözleşmesinin Kurula iletilmesi gerekir. Yapılacak ihraçlarda aynı varlığın birden fazla tertip için teminata konu varlık olarak belirlenmesi halinde ise, varlığın ihraç edilecek tertibe hangi oranda ve tutarda özgülendiği ilgili teminat yönetim sözleşmesinde açıkça belirtilir.

İhraçtan sonra teminat yönetim sözleşmesinde, izahname veya ihraç belgesinde, yatırımcıların ilgili sermaye piyasası araçlarından doğan alacaklarını tam ve zamanında almalarını etkileyecek nitelikteki değişikliklerin yapılabilmesi için söz konusu değişikliğin BASK tarafından karara bağlanması gerekir. BASK toplantılarında SPK’nın BASK’a ilişkin düzenlemeleri uygulanır.

Teminat yönetim sözleşmesine, ilgili sermaye piyasası araçlarına ve bunların ihracına ilişkin II-31/B.1 sayılı Tebliğde hüküm bulunmayan hallerde, mahiyetine uygun düştüğü ölçüde SPK’nın diğer düzenlemeleri ile genel hükümler kıyasen uygulanır.

3.2.3. Temerrüt ve temerrüdün sonuçları

Sermaye piyasası aracının anapara, faiz ve benzeri ödemelerinin izahnamede veya ihraç belgesinde öngörülen sürede yerine getirilmemesi temerrüt sayılır. Teminat yönetim sözleşmesinde teminattan alacağın karşılanmasının söz konusu olacağı diğer durumlar da belirlenebilir. Bu durumlar temerrütle aynı sonucu doğurur.

Teminat yöneticisi, temerrüt halinde ya da kanun veya sözleşme hükümlerinde öngörülen diğer sebeplerle teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; herhangi bir ihbar veya ihtarda bulunma, süre verme, adli veya idari merciden izin ya da onay alma, teminatın açık arttırma ya da başka bir yol ile nakde çevrilmesi gibi herhangi bir ön şartı yerine getirme yükümlülüğü olmaksızın, teminata konu varlıkları satıp bedellerini yatırımcılar arasında paylaştırabilir.

Temerrüt veya temerrütle aynı sonucu doğuran diğer hallerin meydana gelmesi durumunda işbu yazının 3.1.2. numaralı maddesinin (‘Teminata konu varlıklar’);

1. a) (a) bendinde belirtilen konvertibl döviz en geç izleyen iş gününde Türk Lirasına çevrilerek yatırımcılara ödenir.
2. b) (b) bendinde belirtilen teminata konu varlıklar vadelerinde tahsil edildikçe yatırımcılara ödenir.
3. c) (c), (ç), (d), (e), (f), (g), (ğ) ve (j) bentlerinde belirtilen teminata konu varlıklar beş iş günü içerisinde paraya çevrilerek yatırımcılara ödenir.

ç) (h), (ı) ve (i) bentlerinde belirtilen teminata konu varlıkların değerleme yaptırılması da dâhil olmak üzere paraya çevrilmesi işlemlerine en geç otuz beş gün içinde başlanır.

Değerleme işlemlerinde, SPK’nın ilgili düzenlemeleri esas alınır. Teminata konu varlıkların, ihraççının ödeme yükümlülüklerini karşılayacak kadarlık kısmı paraya çevrilir. Teminata konu varlıkların paraya çevrilmesiyle elde edilen tutarın, yatırımcıların tamamının alacaklarını karşılamaya yetmemesi halinde teminat yöneticisi tarafından yatırımcılara oransal olarak ödeme yapılır. Bu kapsamda oransal ödeme tutarı; teminata konu varlıkların paraya çevrilmesi sonucunda elde edilen satış tutarının ihraççının ilgili sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğüne bölünmesi suretiyle bulunan oranın, birim sermaye piyasası aracının sağladığı alacak tutarı ile çarpılması suretiyle, aşağıdaki şekilde hesaplanır:

1. a) Oransal Ödeme Tutarı=(Teminatların Satış Tutarı/İhraççının Ödeme Yükümlülükleri) x Birim Sermaye Piyasası Aracının Sağladığı Alacak

Teminat yöneticisi yatırımcılara yapacağı ödemeleri MKK aracılığı ile gerçekleştirebilir. Bu hususa teminat yönetim sözleşmesinde yer verilir.

3.2.4. İhraççının hak ve yükümlülükleri

İhraççı, teminat yönetim sözleşmesi kapsamında ihraca ilişkin yükümlülüklerini karşılamak üzere, teminata konu varlıkları teminat yöneticisine devretmek yahut bu varlıklar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis etmekle yükümlüdür.

İhraççı, teminat yöneticisinden, sermaye piyasası aracı ihracından doğan dönemsel ödeme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde sermaye piyasası aracının ödenen/itfa edilen kısmına denk gelen oranda, satılamayan sermaye piyasası aracı olması halinde ise satılamayan kısma denk gelen oranda teminata konu varlığın iadesini;

1. a) İzahname veya ihraç belgesinde belirtilen esaslara uygun olması,
2. b) İlgili sermaye piyasası aracına ilişkin devam eden ödeme yükümlülüğünü 4 üncü maddenin dördüncü fıkrası da gözetilmek suretiyle yeterli oranda teminata konu varlığın teminat yöneticisinde muhafazasına devam edilmesi,

kaydıyla talep edebilir. İhraççının sözleşme imzaladığı teminat yöneticisinin ticaret unvanı, hangi ihraçla ilgili olarak atandığı ve yetkileri, her halükarda Kurulca onaylanan izahname veya ihraç belgesi kapsamında yapılacak ilk satıştan önce, teminat yöneticisinin sonradan değişmesi durumunda ise sözleşmenin imza tarihinden itibaren üç iş günü içinde ihraççı tarafından, ihraççının merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline ayırt edici şekilde tescil ve TTSG’de ilan olunur.

3.2.5. Teminat yöneticisinin hak ve yükümlülükleri

Teminat yöneticisi, II-31/B.1 sayılı Tebliğ kapsamında teminatlı ihraç edilen sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğünün teminatını teşkil etmek üzere mülkiyeti kendisine devredilen veya üzerinde lehine sınırlı ayni hak tesis edilen varlıkların sevk ve idaresinin sağlanması, korunması, muhafazası, bunlara ilişkin hukuki yollara müracaat edilmesi, temerrüt halinde ya da kanun veya sözleşmede öngörülen diğer sebeplerle, teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; teminata konu varlıkların paraya çevrilmesine, teminata konu varlıkların satış tutarının yatırımcılar arasında paylaştırılmasına, yatırımcıların alacağı karşılandıktan sonra arta kalan değer olursa bunun teminat verene iade edilmesine, sermaye piyasası aracının itfa edilmesi halinde teminata konu varlıkların teminat verene iade edilmesine, yatırımcıların hak ve menfaatlerinin korunması da dâhil diğer her türlü iş ve işlemlerin yerine getirilmesine yetkili ve görevlidir.

Teminat yöneticisi, teminata konu varlıklara ilişkin tapuya tescil işlemleri, araç sicili, taşınır rehin sicili ve benzeri sicillerde yapılacak rehin, ipotek veya herhangi bir ayni hakkın, şerhin, takyidatın, hak ve alacağın tescili, kaydı ve bunlar için gerekli olan her türlü işlem dâhil olmak üzere teminatın tesisi, terkini, fekki, sona erdirilmesi konusundaki tüm iş ve işlemleri kendi adına ve yatırımcılar hesabına yerine getirmeye yetkilidir.

Teminat yöneticisi, teminata konu varlıkları devralacağı veya bunlar üzerinde lehine ayni hak tesis edileceği tarih itibarıyla söz konusu varlıkların II-31/B.1 sayılı Tebliğde veya izahname ya da ihraç belgesinde öngörülen nitelikleri taşıyıp taşımadığını kontrol eder; kontrol sonucunda, öngörülen nitelikleri taşıyanları teminat olarak kabul edip teminat tesis işlemlerini gerçekleştirir. Teminatlı ihraç edilen sermaye piyasası aracı itfa olana kadar, söz konusu nitelikleri taşımadığı anlaşılan varlıkların olması durumunda ise, bunların gerekli nitelikleri taşıyanlarla derhal değiştirilmesini ihraççıdan talep eder. Anılan nitelikleri taşımadığı anlaşılan varlıkların en geç beş iş günü içinde nitelikleri uygun olanlarla değiştirilmesi zorunludur. Bu kapsamdaki hususlara ayrıca teminat yönetim sözleşmesinde yer verilir.

Teminat yöneticisi, mevzuat ve teminat yönetim sözleşmesi kapsamında üstlendiği görev ve sorumlulukları, ilgili sermaye piyasası aracına sahip olan yatırımcıların menfaatlerini gözeterek, iyi niyet ve dürüstlük kuralları çerçevesinde, sadakat, özen ve titizlikle yürütür.

Teminat yönetim sözleşmesinde teminat yöneticisinin yükümlülüklerini kısmen veya tamamen devredebileceğinin düzenlendiği hallerde, teminat yöneticisi devrettiği yetkilerin II-31/B.1 sayılı Tebliğe ve sözleşmeye uygun olarak yerine getirilip getirilmediği hususunda gerekli kontrolleri sağlamakla, devralanın yürüttüğü işlemlere ilişkin bilgi ve belgelerin bir örneğini temin etmek ve saklamakla yükümlüdür.

Bu çerçevede yükümlülükleri devralacak kişiler ile teminat yöneticisi arasında ayrı bir sözleşme yapılır. Yapılacak sözleşme hakkında 17.12.2013 tarihli ve 28854 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ (III-39.1)’in 52’nci maddesinin birinci fıkrası kıyasen uygulanır.

Yetki ve yükümlülüklerin kısmen veya tamamen devredilmesi veya teminata konu varlıkların zilyetliğinin ihraççıda ya da üçüncü kişide bırakılması teminat yöneticisinin II-31/B.1 sayılı Tebliğden ve diğer mevzuattan kaynaklanan sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Teminat yöneticisinin sorumluluklarını azaltan ya da ortadan kaldıran sözleşmeler geçersizdir.

3.2.6. Teminat yönetim sözleşmesinin sona ermesi

Teminatlı olarak ihraç edilen sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğünün ifa edilerek sermaye piyasası araçlarının itfası veya teminat varlıkların paraya çevrilerek yatırımcılara yapılacak ödeme işlemlerinin tamamlanması ile teminat yönetim sözleşmesi sona erer.

Teminata konu varlıkların sözleşmeye uygun şekilde saklanmadığı, muhafaza ve idare edilmediği, korunmadığı ve/veya varlıkların teminat yönetim sözleşmesinde belirlenen şekilde kullanılmadığı ve/veya işletilmediği ya da teminat yöneticisinin teminata konu varlıkları amacı dışında kullandığı hallerde, bu durumun ihraççı tarafından öğrenildiği tarihten itibaren üç iş günü içerisinde ihraççı tarafından yapılacak bildirim üzerine beş iş günü içinde teminat yöneticisi tarafından sözleşmeye uygunluğun sağlanmaması halinde, bu sürenin sonundan itibaren üç iş günü içinde teminat yönetim sözleşmesi ihraççı tarafından feshedilir. Bu kapsamda teminat yönetim sözleşmesinin feshi durumunda SPK, teminat yöneticisinden, teminata konu varlıkların değerlemesinin yaptırılmasını talep edebilir.

Teminat yöneticisinin teminata konu varlıkları amacı dışında kullandığının Kurulca tespit edilmesi halinde, SPK teminat yönetim sözleşmesinin sona erdirilmesini isteyebilir.

Teminat yöneticisinin faaliyet izninin iptali, faaliyetlerinin sürekli veya geçici olarak durdurulması, genel saklama yetkisinin iptal edilmesi hallerinde söz konusu halin gerçekleştiği tarih itibarıyla teminat yönetim sözleşmesi sona erer.

Teminat yöneticisinin bağımsızlığını zedeleyen veya Kurulca bağımsızlığı zedeleyen haller arasında değerlendirilen durumların meydana gelmesinden itibaren otuz gün içerisinde aykırılığın giderilmemesi halinde teminat yönetim sözleşmesi sona erer.

Teminat yönetim sözleşmesinin sona ermesinden itibaren beş iş günü içerisinde ihraççı tarafından yeni bir teminat yöneticisi ile bir teminat yönetim sözleşmesi yapılarak SPK’nın onayına sunulur. İhraççının yeni bir teminat yöneticisi ile sözleşme imzalaması ile birlikte teminata konu varlıklar üzerinde eski teminat yöneticisi lehine tesis edilen mülkiyet dâhil bütün hak, imtiyaz ve yetkiler ilgililerce yeni teminat yöneticisine devredilir. İhraççı yeni bir teminat yöneticisi ile sözleşme imzalayıp, teminata konu varlıklar yeni teminat yöneticisine devredilinceye kadar teminata konu varlıklara ilişkin mevcut teminat yöneticisinin görev, hak ve sorumlulukları devam eder. Burada sayılanlar dışındaki herhangi bir sebeple teminat yönetim sözleşmesinin sona ermesi halinde de bu hükümler uygulanır.

3.3. Teminat Yöneticisi

3.3.1. Teminat yöneticisinin bağımsızlığı

Teminat yöneticisi ile ihraççı ilişkili taraf olamaz. Teminat yönetim sözleşmesinin akdedilmesinden sona ermesine kadar geçen sürede teminat yöneticisi ve/veya teminat yöneticisinin yönetim kontrolüne sahip pay sahibi ile ihraççı ve/veya ihraççının yönetim kontrolüne sahip pay sahibi arasında, sözleşme kapsamındaki sermaye piyasası aracının tedavülde bulunan nominal değerinin yüzde otuzu veya fazlasına denk tutarda;

1. a) Halka arza aracılık hizmeti sağlanamaz.
2. b) Herhangi bir surette borç ilişkisi kurulamaz.
3. c) Teminat yöneticisi veya teminat yöneticisinin yönetim kontrolüne sahip pay sahibi veya yönetim kurulu üyeleri ile genel müdürü tarafından ihraççı lehine veya ihraççı tarafından bu kişiler lehine rehin, ipotek, kefalet, taahhüt, garanti ve benzeri teminat verilemez.

Teminat yöneticisi veya teminat yöneticisinin yönetim kontrolüne sahip pay sahibi veya yönetim kurulu üyeleri ile genel müdürü, yukarıda sayılan iş ve işlemleri gerçekleştiren üçüncü kişilerin yüzde yirmi ve üzeri oranında oy hakkı sağlayan ortağı olamaz veya imza yetkilisi olarak görev alamaz.

Teminat yöneticisi, teminat yönetim sözleşmesi kapsamında üstlendiği görevlerin yerine getirilmesi esnasında teminata konu varlıklara veya ihraççıya ilişkin elde ettiği bilgilerin gizliliğini sağlamakla yükümlüdür. Söz konusu bilgiler yatırım kuruluşlarının müşterilerine sunduğu yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği veya genel yatırım tavsiyesi gibi hizmetler de dahil olmak üzere menfaat elde etmek amacıyla kullanılamaz.

3.3.2. Teminat yöneticisinde ve personelinde aranacak nitelikler

Teminat yöneticisi, teminat yönetim sözleşmesi kapsamında üstlendiği görev ve sorumlulukları yerine getirebilmesini teminen;

1. a) Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansı belgesine sahip ve finansal piyasalarda en az beş yıllık deneyimi olan bir birim yöneticisi ile ona bağlı olarak çalışacak yeterli sayıda personel bulundurur.
2. b) Teminat yöneticiliği hizmetinden dolayı edinilen bilgilerin, ihraççı ve yatırımcıların çıkarlarına aykırı olarak kurum dışında ve kurum içinde farklı birimler arasında paylaşılmasını engelleyecek gerekli kurumsal yapıyı kurar, bu amaca yönelik tedbirleri de içeren teminat yöneticiliği sorumluluklarına ilişkin iş akış prosedürlerini oluşturur ve gerekli iç kontrol mekanizmalarını kurar.

Bu kapsamda istihdam edilecek personelin;

1. a) Yükseköğrenim görmüş olması,
2. b) Kendisi veya sınırsız sorumlu ortak oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması,
3. c) Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiş kuruluşlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,

ç) Kanunda yazılı suçlardan kesinleşmiş mahkûmiyetinin bulunmaması,

14. d) 14.01.1982 tarihli ve 35 sayılı Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunan Bankerlerin İşlemleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre ortağı olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmemiş olması,
15. e) 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53’üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme veya bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmuş olmaması,
16. f) 5411 sayılı Kanun kapsamındaki suçlardan, mülga 25.04.1985 tarihli ve 3182 sayılı Bankalar Kanunu ile mülga 18.06.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun hapis cezası gerektiren hükümlerine göre, sonradan affa uğramış olsa dahi, mahkûm olmaması,
17. g) 07.02.2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunda düzenlenen suçlardan mahkûm olmaması,

gereklidir.

3.4. Kamunun Aydınlatılması, Kayıtların Tutulması ve Saklanması

3.4.1. Teminat raporunun hazırlanması

Teminat yöneticisi;

1. a) İlgili sermaye piyasası araçlarının ihracını takip eden altı aylık dönemler itibarıyla,
2. b) Temerrüt veya temerrütle aynı sonucu doğuran diğer hallerin ortaya çıkması durumunda,
3. c) Teminata konu varlığın paraya çevrilmesi işlemi sonuçlandığında,

ç) SPK tarafından istenecek diğer hallerde,

teminat raporunu on iş günü içinde hazırlar.

İlgili sermaye piyasası araçlarının ihracını takip eden her altı aylık döneme ilişkin hazırlanan teminat raporunda teminat varlıkların niteliklerini koruyup korumadıklarına, teminata konu varlıkların muhafazası ve idaresine ilişkin bilgiler, varsa nakden katlanılan giderler ile tahsil edilen gelirler gösterilir. Teminata konu varlığın paraya çevrilmesi işlemi sonuçlandığında hazırlanan teminat raporunda söz konusu varlıkların paraya çevrilmesine yönelik işlemlere ilişkin süreç, yapılan tahsilata ilişkin bilgi, ihraççının sermaye piyasası aracı ihracından doğan ödeme yükümlülüğünün ne kadarını karşıladığı ve varsa satış işleminde alıcının nasıl belirlendiği ile varsa değerleme raporuna ilişkin bilgiler sunulur. Teminat raporunun hazırlanmasından, sunulmasından ve gerçeğe uygunluğu ile doğruluğundan teminat yöneticisi sorumludur. Kurulca kabul edilecek makul gerekçelerin varlığı halinde teminat raporunun hazırlanmasına ilişkin olarak ek süre verilebilir.

3.4.2. Teminat raporunun kamuya açıklanması

Hazırlanan teminat raporu, imzalandığı tarihi takip eden iş günü kamuya açıklanır. Teminat raporunun kamuya açıklanması teminat yöneticisi tarafından KAP’ta yapılır. İhraç edilecek sermaye piyasası araçlarının tahsisli olarak veya borsada işlem görmeyecek şekilde nitelikli yatırımcılara satılması durumunda, bu kapsamda yapılması gereken ilanlar MKK aracılığıyla ilgili yatırımcılara elektronik ortamda iletilir ve ayrıca ihraççının internet sitesinde yayımlanarak yatırımcıların erişimine açık tutulur. MKK aracılığıyla yapılacak duyuruların gönderim şekli ve usulüne ilişkin esaslar MKK tarafından belirlenir.

3.4.3. Teminata konu varlıklara ilişkin kayıtlar

Teminat yöneticisi tarafından teminata konu varlıklara ilişkin teminat defteri tutulur. Her ihraca ilişkin teminata konu varlıklar için ayrı bir teminat defteri tutulur. Teminat defteri elektronik ortamda tutulabilir. Bu durumda teminat yöneticisi, bilgilerin değiştirilmemesi ve belirtilen süre kadar saklanması konusunda gerekli önlemi almak zorundadır. Teminat defterinde tutulacak kayıtlarda asgari olarak;

1. a) Bankalar ve finansman şirketlerince verilen krediler ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığının gayrimenkul satışından kaynaklanan alacaklarına ilişkin olarak; borçluların adı, para birimi, anapara değeri, kredinin veriliş tarihi, vadesi, faiz/getiri oranı, faiz/getiri hesaplama metodu, varsa azami faiz/getiri oranı ve tutarı ile endeks bilgileri, ödeme planı ve sigorta bilgilerine,
2. b) Finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklara ilişkin olarak; kiracının ve kiralayanın adı, kira bedeli ve ödeme planı bilgilerine,
3. c) Mal ve hizmet üretiminde bulunan anonim ortaklıkların ticari alacakları ile ilgili olarak; borçlunun adı, para birimi, anapara değeri, vadesi, varsa faiz/getiri oranı ve ödeme planı bilgilerine,

ç) Varlığın teminatına ilişkin olarak; teminatın niteliği, rehin ve sicil bilgileri, değerlemede bulunan değeri ve sigorta bilgilerine,

1. d) Nakde ilişkin olarak; nakdin tutarına, para birimine ve nakdin tutulduğu banka hesap bilgilerine,
2. e) Menkul kıymetlere ve kıymetli evraka ilişkin olarak, kıymetin türü ve işlemin tipine göre; varsa fon kodu, ISIN kodu, sayısı, ihraç tarihi, ihraç değeri, ihraççısı, nominal değeri, para birimi, vadesi, faiz/getiri oranı, faiz hesaplama metodu, ödeme planı, saklayıcıdaki hesap numarasına ilişkin bilgilere ve kıymetli evrakın temsil ettiği varlığın niteliği ve miktarı veya kıymetli evrakın ayırt edilebilmesini sağlayan diğer niteliklerine,
3. f) Taşınmazlara ilişkin olarak taşınmazın tapu bilgilerine,
4. g) 6750 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alanlar dâhil taşınır mallara ilişkin olarak; varlığın türüne göre ayırt edici nitelik oluşturan yaş, cins, marka, tamamlanma yüzdesi ve benzeri bilgiler dâhil olmak üzere varlığa ilişkin önemli bilgilere,

ğ) Kıymetli madenlere ilişkin olarak; bunların cinsi, saflığı ve miktarına ilişkin bilgilere,

1. h) Sınırlı ayni haklara ilişkin olarak; hangi varlıklar üzerinde tesis edildiği ve niteliği ile ilgili bilgilere,

ı) Kurulca gerekli görülecek diğer hususlara,

yer verilir.

3.4.4. Teminat yöneticisinin belge saklama yükümlülüğü

Teminat yöneticisi, teminat defterini, teminattan kaynaklanan görev ve sorumlulukların ifasına ilişkin taraf olunan tüm sözleşmeleri, yapılan tüm yazışmaları ve ilgili yetkili organ kararlarını bunların düzenlenme tarihlerinden itibaren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 82’nci maddesi uyarınca on yıl süreyle saklamakla yükümlüdür. Teminat yöneticisi tarafından devralınan varlıklara ilişkin tüm bilgi ve belgelerin, varsa elektronik kopyaları ile birlikte düzenlenme tarihlerinden itibaren beş yıldan az olmamak üzere ilgili sermaye piyasası aracının itfasına; temerrüt veya temerrüt ile aynı sonuçları doğuran durumların ortaya çıkması halinde ise yatırımcılara yapılan ödeme süreci tamamlanana kadar geçecek süre boyunca saklanması zorunludur.

4. Sonuç

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun ‘Teminat yönetim sözleşmesi ve teminat yöneticisi’ başlıklı 31/B maddesi uyarınca;

1. SPK tarafından belirlenecek sermaye piyasası araçları, bu araçlardan doğan yükümlülüklerin vadesinde yerine getirilmesini teminen SPK’nın uygun göreceği varlıklarla teminat altına alınabilecek,
2. Bu kapsamda, teminata konu varlıkların mülkiyeti, teminat olarak genel saklama yetkisine sahip yatırım kuruluşu niteliğini haiz teminat yöneticisine devredilebilecek veya bu varlıklar üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilebilecek ve

• Temerrüt hâlinde ya da kanun veya sözleşme hükümlerinde öngörülen sebeplerle, teminattan alacağın karşılanması söz konusu olduğunda; herhangi bir ihbar veya ihtarda bulunma, süre verme, adli veya idari merciden izin ya da onay alma, teminatın açık artırma ya da başka bir yol ile nakde çevrilmesi gibi herhangi bir ön şartı yerine getirme yükümlülüğü olmaksızın, teminat yöneticisi teminata konu varlıkları satıp bedellerini yatırımcılar arasında paylaştırabilecektir.

Anılan Kanun maddesinin gerekçesinde de ifade edildiği üzere, hükümle, yurt dışında sermaye piyasalarında geniş bir uygulama alanı bulan “Teminat Yöneticisi-Trust-Yed-i Emin” kurumunun Türk sermaye piyasasına kazandırılması ve buna ilişkin genel esasların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Mevcut uygulamada sermaye piyasası araçları ihraç edilirken, geri ödemenin teminatı olarak rehin tesis edilmesi mümkündür. Ancak temerrüt durumunda, rehin edilen varlıkların paraya çevrilmesi ve hak sahiplerine ödenmesi uzun zaman alabilmektedir. Getirilen düzenleme ile mevcut uygulamadan farklı olarak yatırımcıların alacaklarının hızlı bir şekilde tahsiline imkân verilmesi öngörülmektedir. Böylelikle ihraççıların da daha kolay ve düşük maliyetle borç temin edebilmesi beklenmektedir.

Bu kapsamda, “Sermaye Piyasası Araçlarının Teminatlı İhracına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (II-31/B.1)” ile sermaye piyasası araçlarının teminatlı ihracına, teminata konu varlıkların niteliklerine, teminat yönetim sözleşmesinde bulunması gereken asgari hususlara, teminat yöneticisi ile teminat yöneticisinin hak ve yükümlülüklerine, temerrüt halinde teminatın paraya çevrilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş olup; Tebliğ ile getirilen düzenlemelere aşağıda yer almaktadır:

• Uygulamanın ilk aşamasında teminatlı ihraç edilebilecek araçların yalnızca borçlanma araçları ve SPK tarafından uygun görülecek diğer sermaye piyasası araçları olması öngörülmüştür. Teminat yöneticisi ise sermaye piyasası mevzuatı uyarınca genel saklama yetkisini haiz yatırım kuruluşlarından Kurulca onaylanarak ilan edilenler olarak öngörülmüştür.
• Tebliğ’in ‘Teminatlı ihraç ve başvuru süreci’ başlıklı 4’üncü maddesi uyarınca; teminatlı ihracın, kural olarak, ihraççının isteğine bağlı olarak gerçekleştirilebilmesi öngörülmüştür. Teminat tutarına ilişkin sınırlayıcı bir belirleme yapılmamış olmakla beraber; SPK, teminata konu varlıkların devir tarihindeki değerinin, ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarından doğan ödeme yükümlülüklerinin devir tarihi itibarıyla hesaplanan tutarına eşit ya da bu tutardan yüksek olmasını isteyebilecektir.
• Tebliğ’in ‘Teminata konu varlıklar’ başlıklı 5’inci maddesi ile teminata konu varlıkların neler olabileceği ve teminata konu varlıkların sahip olması gereken nitelikler belirlenmiştir. Teminata konu varlıklar için değerleme/yeniden değerleme zorunluluğu öngörülmemiş olmakla beraber, SPK’nın ihraççı ile teminata konu varlıkların niteliğini, likiditesini ve benzeri özelliklerini dikkate alarak ihraççılardan teminata konu varlıkların çeşitlendirilmesini ve/veya değiştirilmesini talep etmeye, söz konusu varlıkların hangi oranda teminat olarak kabul edilebileceğini belirlemeye ve/veya teminata konu varlıkların düzenli olarak ve/veya arızi olarak yeniden değerlenmesini talep etmeye yetkili olduğu düzenlenmiştir.
• Tebliğ’in ‘Teminat yönetim sözleşmesi ve asgari unsurları’ başlıklı 7’nci maddesinde ihraççı ile teminat yöneticisi arasında yazılı şekilde akdedilecek teminat yönetim sözleşmesinin asgari içeriği belirlenmiştir.
• Tebliğ’in ‘Temerrüt ve temerrüdün sonuçları’ başlıklı 9’uncu maddesiyle; temerrüt kavramı tanımlanmış ve ayrıca, teminat yönetim sözleşmesinde ihraççının temerrüdü dışındaki hallerde de alacağın teminattan karşılanabileceği hallerin kararlaştırılabilmesi mümkün kılınmıştır. Anılan maddede temerrüt veya temerrütle aynı sonucu doğuran diğer hallerin meydana gelmesi durumunda varlıkların paraya çevrilmesi sürecine ilişkin belirlemeler yapılmıştır. Buna göre; teminat konusu varlıkların, ihraççının ödeme yükümlülüklerini karşılayacak tutardaki kısmı paraya çevrilir. Elde edilen tutarın yatırımcıların tamamının alacaklarını karşılamaya yetmediği takdirde, teminat yöneticisi tarafından yatırımcılara oransal olarak ödeme yapılacaktır.
• Tebliğ’in 10’uncu maddesinde teminatlı ihraç kapsamında ihraççının hak ve yükümlülükleri, 11’inci maddesinde teminat yöneticisinin hak ve yükümlülükleri belirlenmiş 12’nci maddede ise teminat yönetim sözleşmesinin sona ermesi düzenlenmiştir.
• Tebliğ’in 13’üncü maddesinde teminat yöneticisinin bağımsızlık ölçütleri belirlenmiştir. 14’üncü maddede ise teminat yöneticisinde ve personelinde aranacak nitelikler düzenlenmiştir.
• Tebliğ’in 15’inci maddesi uyarınca, teminat yöneticisinin; ihraçtan itibaren altı aylık dönemlerle, temerrüt veya temerrütle aynı sonucu doğuran diğer hallerin ortaya çıkması durumunda, teminata konu varlığın paraya çevrilmesi işlemi sonuçlandığında ve SPK tarafından istenecek diğer hallerde on iş günü içinde teminat raporu hazırlaması öngörülmüştür.
• Teminat raporunun kamuya açıklanmasına ilişkin hususlara Tebliğ’in 16’ncı maddesinde, ihraççı ve teminat yöneticisinin teminatlı ihraç kapsamında kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine 17’nci maddede, teminata konu varlıklara ilişkin kayıtların tutulmasına ilişkin esaslara 18’inci maddede, teminat yöneticisinin belge saklama yükümlülüğüne ise 19’uncu maddede yer verilmiştir

[1] Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun Numarası: 6362, Kanun Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513

[2] Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası: 7222, Kanun Tarihi: 20.02.2020, RG 25.02.2020/31050

[7222 sayılı Kanunla, SPKn’nda yapılan madde değişiklikleri ve/veya SPKn’na eklenen maddeler şöyledir:

• 23’üncü maddenin birinci fıkrası;
• 24’üncü madde;
• 26’ncı maddenin birinci fıkrasına ibare eklenmesi;
• 31’inci maddeden sonra gelmek üzere 31/A ve 31/B maddelerinin eklenmesi;
• 35/A maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına cümle ile aynı maddeye altıncı fıkra eklenmesi;
• 38’inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde değişiklik;
• 52’nci maddenin beşinci fıkrası;
• 58’inci maddeye sekizinci fıkra eklenmesi;
• 61/A maddesinden sonra gelmek üzere 61/B maddesi eklenmesi;
• 91’inci maddenin başlığında değişiklik, aynı maddeye üçüncü fıkra eklenmesi, diğer fıkraların buna göre teselsülü;
• 103’üncü maddenin birinci fıkrasına cümle eklenmesi, aynı maddeye yedinci ve sekinci fıkraların eklenmesi;
• 106’ncı maddenin birinci fıkrasında ibare değiştirilmesi;
• 107’nci maddenin birinci ve ikinci fıkralarında ibare değişikliği]

[3] Sermaye Piyasası Araçlarının Teminatlı İhracına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (II-31/B.1), RG 26.01.2022/31731

Söz konusu Tebliğde geçen;

– Banka: 19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan bankaları,

– Borçlanma aracı sahipleri kurulu (BASK): Kanunun 31/A maddesinde düzenlenen kurulu,

– Borsa: SPKn’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan borsayı,

– Finansal kuruluş: 5411 sayılı Kanunda tanımlanan kuruluşları,

– İhraç: Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışını,

– İhraççı: Tebliğde tanımlanan sermaye piyasası araçlarını ihraç eden, ihraç etmek üzere Kurula başvuruda bulunan veya bu Tebliğde tanımlanan sermaye piyasası araçları halka arz edilen tüzel kişileri,

– İlişkili taraf: Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS)’nda tanımlanan ilişkili tarafı,

– KAP: Kamuyu Aydınlatma Platformunu,

– MKK: Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketini,

– Ortaklık: Anonim ortaklığı,

– Sermaye piyasası aracı: Niteliği itibarıyla borçlanma aracı olduğu Kurulca kabul edilen sermaye piyasası araçları da dâhil olmak üzere, 07.06.2013 tarihli ve 28670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Borçlanma Araçları Tebliği (VII-128.8)’nde tanımlanan borçlanma araçları ve Kurulca uygun görülecek diğer sermaye piyasası araçlarını,

– Sınırlı ayni hak: 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 779 ila 972’nci maddelerinde tanımlanan hakları,

– Teminata konu varlık: İhraç edilecek sermaye piyasası aracından doğan yükümlülüğün ifasının teminatını teşkil etmek üzere Tebliğ kapsamında ihraççı veya üçüncü bir kişi tarafından teminat yöneticisine devredilen veya üzerinde teminat yöneticisi lehine sınırlı ayni hak tesis edilen 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen varlıkları,

– Teminat yöneticisi: 11.07.2013 tarihli ve 28704 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (III-37.1)’de düzenlenen genel saklama yetkisine sahip yatırım kuruluşlarından Kurulca onaylanarak ilan edilenleri,

– TTSG: Türkiye Ticaret Sicili Gazetesini,

– Yönetim kontrolü: Kanunun 26’ncı maddesinde tanımlanan kontrol gücünü,

ifade eder.

[4] “Yetkili organ kararı

Madde 5-

(1) Borçlanma aracı ihracı için genel kurul tarafından ya da genel kurul kararıyla veya esas sözleşmeyle yetkilendirilmiş yönetim kurulu tarafından karar alınabilir.

(2) Yetkili organın genel kurul olması durumunda, esas sözleşmede açıkça oran belirtilmek suretiyle daha ağır nisaplar öngörülmemişse, halka açık ortaklıklar toplantı ve karar nisapları bakımından TTK’nın 418’inci maddesi hükümlerine, halka açık olmayan ortaklıklar ise TTK’nın 421’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrası hükümlerine tabidir.

(3) Kanunun 31’inci maddesine göre borçlanma aracı ihraç yetkisi, tüm ihraççılar bakımından esas sözleşme ile yönetim kuruluna devredilebilir. Bu durumda ilgili esas sözleşme maddesinde, yönetim kurulunun borçlanma aracı ihraç yetkisine sahip olduğu hususuna açıkça yer verilir.

(4) TTK’nın 505’inci maddesi çerçevesinde genel kurul borçlanma aracı ihraç etme yetkisini en çok on beş ay için yönetim kuruluna bırakabilir. Konuya ilişkin alınacak genel kurul kararında ihraç yetkisinin yönetim kuruluna devredildiği açıkça belirtilir.

(5) Kurulca başvuruların değerlendirilmesi sırasında, yetkili organ kararlarında asgari olarak ihraç edilmesi planlanan borçlanma araçlarının azami tutarı ile satışın yurt içinde halka arz edilerek ve/veya halka arz edilmeksizin veya yurt dışında yapılacağı hususuna yer verilir. Borçlanma araçlarının PDT (Paya dönüştürülebilir tahvil), DET (Değiştirilebilir tahvil) veya 34 üncü madde kapsamında olması durumunda, ihraç edilmesi planlanan borçlanma aracının türünün de yetkili organ kararında açıkça belirtilmesi gerekir. Yetkili organ kararında sadece borçlanma aracı ifadesine yer verilmesi durumunda, Kurulca yapılan başvurunun yalnızca tahvil ve finansman bonosu ihracı için olduğu kabul edilir.

(6) Yetkili organ tarafından ihracın gerçekleştirilmesi ve ihraca ilişkin yetkili organ kararında belirlenenler dışındaki koşulların belirlenmesi amacıyla ihraççının başka bir organı, birimi veya kişiler yetkilendirilebilir. Bu fıkra kapsamındaki yetki devirleri, yetkili organın sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”

[5] RG 28.10.2016/29871

[6] Fransızca; “tıkamak, kapatmak” (blok/tıkaç)

[7] Arapça; “sınırlama, kısıtlama, şarta bağlama, kayıt altına alma”

“Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.”