Nitelikli Fikri Tapuların (NFT) Vergilendirilmesi: “Amerika Birleşik Devletleri” Uygulaması Yavuz AKBULAK-SPK Başuzmanı

1. Nitelikli Fikri Tapu’nun Hukuki Özellikleri

Değiştirilebilir token’in (Fungible Token) ne olduğu, adında yatmaktadır. Şöyle ki;

1. Değiştirilebilir olma (fungibility): “Fungible olmayan”ın ne anlama geldiğini anlamaya “fungible” olan bir şeyin ne olduğunu bilmek yardımcı olabilir. “Mevcut/fungible” varlıklar, birbirinin yerine geçebilen, yani ikame dilebilen varlıklardır. Örneğin on dolarlık bir banknot başka bir on dolarlık banknotla takas edilebilir. Bu varlıklara misli eşya da denir. Benzer mantık tüm kripto paralar için de geçerlidir: 1 BTC, diğer 1 BTC ile aynıdır; 1 ETH, başka bir 1 ETH’ye eşittir.
2. Değiştirilemezlik (değiştirlebilir olmama/non-fungibility): “Değişmeyen” öğeler, kimliklerinde tamamen benzersiz olduklarından, parmak izi gibi eşit değerde başka bir şeyle değiştirilemezler. NFT, blok zincirine yüklenen bir çizim, resim, GIF, şarkı, video oyunu avatarı, dijital aksesuar ve benzeridir [“darphane basımı” (minting) denilen süreç]. Blok zinciri, eşler arası işlemleri şeffaf ve reddedilemez hale getiren merkezi olmayan, dağıtık bir defterdir. Kripto paraların güvenliğini sağlayan ve NFT sahipliğinin dijital sertifikasının bütünlüğünü koruyan da aynı ağdır. Bir kez basılan bir NFT, türünün tek örneği olur.
3. NFT’lerin mülk (property) niteliği: Kripto paraların ve NFT’lerin (kripto paralarla satın alınan) dijital mülkiyeti de “mülk” olarak kabul edilir ve satılması durumunda elde edilen gelir sermaye kazancı olarak vergilendirilir.
4. Kripto Parayla NFT Satın Almak/Nakitle Sanat Eseri Satın Almak

Kripto parayla satın alınan NFT’ler, nakit parayla sanat eseri satın almanın dijital karşılığı değildir. Bunun yerine, ABD İç Gelir İdaresi (Internal Revenue Service-IRS) iki parçalı bir işlem uygular:

1. Kripto para biriminin tasfiyesi/elden çıkarılması (liquidation of cryptocurrency): Bir NFT satın alındığında, kripto para “elden çıkarılmış” (dispose) olur. Bu kripto satışından elde edilen gelir de, sermaye kazancı olarak vergilendirilir.
2. NFT’nin satın alınması (purchase of the NFT): NFT kripto parayla satın alınırsa, satın alma sırasındaki kripto paranın adil piyasa değeri, NFT’nin temeli olur.
3. Vergilendirilebilir NFT İşlemleri

NFT’lerin vergilendirilmesi, Yaratıcı veya Yatırımcı olunmasına bağlıdır. “Yatırımcı”, kendi oluşturmadığı NFT’leri alıp satan kişidir.

1. Kripto parayla bir NFT satın almak (buying an NFT with cryptocurrency): Dijital varlıklar veya gerçek dünya, fiziksel nesneler ve hizmetler için ödeme yapılsa da, bir satın alma işlemi yapmak için kullanıldığında kripto para vergilendirilir. Yani kripto parayla bir NFT alınırsa, bu vergiyi doğuran olaydır.
2. İtibari parayla bir NFT satmak (selling an NFT for fiat currency): Kripto veya itibari para ile bir NFT satın alındığında bir yatırım yapılmış olunur. Bu yatırım nakit olarak tasfiye edildiğinde, elde edilen kâr üzerinden sermaye kazancı vergisi ödenir.
3. Kripto parayla bir NFT satmak (selling an NFT for cryptocurrency): Bu durumda elde dilen kârlar da aynı şekilde vergilendirilir.
4. NFT alım satımı (trading NFTs): Bir NFT’nin diğeriyle değiştirilmesine izin veren bazı NFT platformları vardır. Bu, bir tür ticari kartlar gibidir. “Dijital kart” başka bir “dijital kart” ile değiştirildiğinde ve varlık elden çıkarıldığında, borsadan elde edilen kâr üzerinden sermaye kazancı vergisine tabi olunur.

Bir “Yaratıcı” (creator), NFT’yi basan ve sonra onu satan kişidir. Bir Yaratıcının NFT işlemlerinin çoğu serbest meslek geliri olarak kabul edilebilir.

5. Bir NFT satmak (selling an NFT): Basılan bir NFT’den elde edilen gelirler de gelir olarak kabul edilir. Geçimini artırmak amacıyla kâr elde etmek için satılabilecek bir varlık yaratılarak, esasen envanter yaratılır, bu nedenle bu envanter satıldığında kazanılan para, serbest meslek geliri olarak vergilendirilir.
6. NFT telif hakkı kazanılması (earning NFT Royalties): Oluşturulan bir NFT satıldığında, o dijital varlığın her yeniden satışından elde edilen kârın belirli bir yüzdesi alınmaya devam edilebilir. Bu şekilde, basılan NFT’nin değeri artarsa, artık o NFT’ye sahip olunmasa bile başka birinin onu satmasından faydalanılır. IRS, NFT telif geliri ile ilgili herhangi bir özel yönerge yayınlamamıştır.
7. Vergiye Tabi Olmayan NFT İşlemleri

Vergiye tabi olmayan NFT işlemleri için NFT Oluşturucuları ve Yatırımcıları arasında bir ayrım yoktur:

1. İtibari parayla bir NFT satın almak (buying an NFT with fiat currency): Bazı kripto para değişim platformları, NFT’lerin kredi kartlarıyla doğrudan satın alınmasına izin vermektedir. Bu işlem vergiye tabi değildir, çünkü bu tıpkı bir mülke ilk yatırım yapmak gibidir. Ancak, NFT satıldığında kazanç/kayıp sermaye kazancı vergisine tabi olur.
2. NFT’lerin cüzdanlar arasında aktarılması (transferring NFTs between wallets): IRS’e göre, bu eski cüzdandan yenisine taşınan beş dolarlık bir banknotla aynı şekilde değerlendirilir. Hiçbir kazanç ve kayıp gerçekleşmemiştir. NFT, beş dolarlık banknot gibi, basitçe başka bir dijital konuma taşınmış, bu nedenle vergiye tabi bir olay meydana gelmemiştir.
3. NFT hediye etme (gifting an NFT): 2022 yılı itibarıyla, 16.000 ABD dolarına kadar olan hediyeler (o zamanki NFT’nin adil piyasa değerine göre) vergiden istisnadır. Bu tutardan daha fazla değerdeki NFT’ler ise hediye edilirse, alıcı mükellefin eşi değilse, bir hediye vergisi beyannamesi verilmesi gerekir.
4. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara veya hayır kurumlarına NFT bağışlamak (donating an NFT to nonprofits or charities): Vergiden muaf bir hayır kurumuna yapılan bağış vergiye tabi değildir ve o yıl için sermaye kazançlarınızı mahsup etmek için kullanılabilir. NFT hayır amaçlı açık artırmaya çıkarılırsa, açık artırma, paranın nihayetinde hayır kurumuna verilmesine rağmen gelirler üzerinden sermaye kazancı vergisi ödenir.
5. Bir NFT basmak (minting an NFT): Blok zincirine bir resim yüklendiğinde (böylece NFT veya “darphane” oluşturulur), listeleme veya açık artırma gibi “gaz ücretleri” için harcanan para, maliyet esasına (ve ilgili gaz ücretlerine) eklenebilir.