TTK Minvalinde Anonim Şirketlerde Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisapları, Genel Kurul Kararlarının İptali ve Bu Nisaplara Aykırılık Hali – Yavuz AKBULAK-SPK Başuzmanı

“Kimsesiz hiç kimse yok var herkesin bir kimsesi Kimsesiz kaldım yetiş ey kimsesizler kimsesi” Ruşen’i

 

1. Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisabı: Genel Kural

Anonim şirket genel kurulları, TTK’da[1] veya şirket esas sözleşmesinde, aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller (lütfen bkz. 2. no.lu bölüm) hariç, sermayenin en az %25’ini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır.

“Adi nisap” olarak da adlandırılan bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda bu nisaba yani %25’e ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için %25 oranındaki nisap aranmaz, kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir (TTK m.418).

2. Anonim Şirketlerde Esas Sözleşme Değişikliklerine İlişkin Genel Kurul Nisapları

TTK m.421’e göre, TTK’da veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, anonim şirketin esas sözleşmesini değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az %50’sinin (yani yarısının) temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır.

İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç 1 (bir) ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için toplantı nisabı, şirket sermayesinin en az 1/3’ünün (üçte birinin) toplantıda temsil edilmesidir. Burada öngörülen nisapları düşüren veya nispi çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümleri geçersizdir.

Sıradan esas sözleşme değişikliklerinde genel kurul toplantı ve karar nisabı ilk toplantı için %50, ikinci toplantı için 1/3 olmakla birlikte; 6102 sayılı TTK bazı durumlarda farklı toplantı ve karar nisapları getirmiştir.

2.1. Toplantı Nisabının ‘%100’, Karar Nisabının ‘Oybirliği’ Olduğu Durumlar

1. a) Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan hususlar ile
2. b) Anonim şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasını,

içeren esas sözleşme değişiklik kararları, anonim şirket sermayesinin tümünü yani %100’ünü oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliğiyle alınır[2].

2.2. Toplantı Nisabının ‘%75’, Karar Nisabının ‘Olumlu Oy’ Olarak Arandığı Durumlar

1. a) Anonim şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesine,
2. b) İmtiyazlı pay oluşturulmasına,
3. c) Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına,

ilişkin esas sözleşme değişikliği kararları, anonim şirket sermayesinin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır[3].

2.3. Payları Borsalarda İşlem Gören Anonim Şirket Genel Kurullarındaki Vaziyet

Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören anonim şirketlerde;

1. a) Sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ile
2. b) Birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye

ilişkin konularda karar alınabilmesi için, yapılacak genel kurul toplantılarında, esas sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, TTK’nın 418’inci maddesindeki toplantı nisabı (%25, yani adi nisap) uygulanır. Dikkat edilecek olursa, TTK bu düzenleme ile payları borsalarda işlem gören anonim şirketlerin genel kurul yapmalarını kolaylaştırmıştır. Bu düzenlemenin yapılmasında, halka açık anonim şirketlerin ortak sayılarındaki fazlalığın etkisini de vurgulamak gerekir.

Diğer yandan, işletme konusunun tamamen değiştirilmesi veya imtiyazlı pay oluşturulmasına ilişkin genel kurul kararına olumsuz oy vermiş nama yazılı pay sahipleri, bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde (TTSG) yayımlanmasından itibaren 6 (altı) ay boyunca payların devredilebilirliği hakkındaki kısıtlamalarla bağlı değildirler.

2.4. 6103 sayılı TTK’nın Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’da Yer Alan Esas Sözleşme Değişikliklerinde Toplantı ve Karar Nisapları

TTK’nın yürürlüğü ve uygulama şeklini gösteren ve 6102 sayılı TTK ile aynı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.07.2012 tarihinde de yürürlüğe girmiş bulunan 14.01.2011 tarihli ve 6103 sayılı Kanun’un “Esas sözleşme değişikliklerinde toplantı ve karar nisapları” başlıklı 26’ncı maddesine göre;

1. a) Bir anonim şirketin esas sözleşmesinde veya bir limited şirketin şirket sözleşmesinde genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına, madde numarası belirtilerek veya belirtilmeksizin Mülga 6762 sayılı TTK hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüşse, bu şirketler 6102 sayılı TTK’nın yürürlüğe girmesinden itibaren 12 (oniki) ay[4] içinde (yani 01.07.2012-30.06.2013 tarihleri arasında) anonim şirketlerde esas sözleşmelerini ve limited şirketlerde şirket sözleşmesini değiştirerek, 6102 sayılı TTK’ya uygun düzenleme yaparlar. Aksi halde, bu sürenin geçmesiyle 6102 sayılı TTK’nın genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümleri (6102 sayılı TTK m.418 ve m.421) uygulanır. Sadece bu 12 (oniki) ay içinde yapılan genel kurullarda mülga 6762 sayılı TTK’nın genel kurulların toplantı ve karar nisapları hakkındaki hükümleri[5] uygulanır.
2. b) Herhangi bir sözleşmede, taahhütnamede, temliknamede veya diğer bir belgede mülga 6762 sayılı TTK’nın 388’inci maddesine madde numarası verilerek veya bu maddenin içeriğine yapılan yollamalar, 6102 sayılı TTK’nın 421’inci maddesine yapılmış sayılır. Bir esas sözleşmede esas sözleşme değişikliklerine ilişkin olarak mülga 6762 sayılı TTK’nın 388’inci maddesindekinden daha ağır nisaplar öngörülmüş olup da bunlar 6102 sayılı TTK’nın 421’inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen nisaplardan ağırsa, bunların uygulanmasına devam olunabilir.

Ağırlaştırılmış nisaplara dair esas sözleşmedeki veya herhangi bir sözleşme veya hukuki metindeki özel düzenleme 6102 sayılı TTK’nın 421’inci maddesine göre daha hafifse 6102 sayılı TTK m.421 uygulanır. Bu hükümler uyarlanarak limited şirketlere de uygulanır.

3. Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik[6] (Yönetmelik) Hükümleri

Söz konusu Yönetmeliğin 22’nci maddesi “Toplantı ve karar nisapları”nı düzenlemektedir.

Buna göre, esas sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülmemişse, aşağıdaki konular dışındaki yapılacak genel kurullarda şirket sermayesinin en az dörtte birini (%25) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları şarttır. Bu nisabın toplantı süresince korunması zorunludur. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda hazır bulunan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin temsil ettikleri sermayenin miktarı ne olursa olsun müzakere yapmaya ve karar vermeye yetkilidir. Kararlar toplantıda hazır bulunanların oylarının çoğunluğu ile alınır.

Genel kurulda,

• Şirket merkezinin yurtdışına taşınması,
• Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük kabul edilmesi hakkındaki kararlar

sermayenin tümünü (%100) oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oy birliğiyle alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisap aranır.

Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişikliği kararları sermayenin en az yüzde yetmişbeşini (%75) oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisap aranır.

Aşağıdaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, tür değiştirme kararı genel kurulda mevcut bulunan oyların üçte ikisi (2/3) ile alınır. Ancak bu kararın geçerli olabilmesi için karar lehinde kullanılan oyların esas veya çıkarılmış sermayenin üçte ikisini temsil etmesi şarttır. Şirketin limited şirkete dönüştürülmesinde, ek ödeme veya kişisel edim yükümlülüğünün doğması halinde veya şirketin kooperatife dönüştürülmesinde, kararlar tüm pay sahiplerinin oybirliği ile alınır. İlk toplantıda bu nisapların bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisaplar aranır.

Bölünme kararı genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçü (%75) ile alınır. Ancak bu kararın geçerli olabilmesi için karar lehinde kullanılan oyların esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şarttır. Bölünme sonucunda, devreden şirketteki mevcut pay oranının değişmesi halinde devreden şirketin bölünme kararı, oy hakkını haiz pay sahiplerinin en az yüzde doksanıyla (%90) alınır. İlk toplantıda bu nisapların bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisaplar aranır.

Şirket sermayesinin azaltılmasına ilişkin esas sözleşme değişikliği kararları, sermayenin en az yüzde yetmişbeşini (%75) oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisap aranır.

İmtiyazlı pay oluşturulması ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına ilişkin esas sözleşme değişiklikleri kararı, toplam sermayenin yüzde yetmişbeşini (%75) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisap aranır.

Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ile birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararların görüşüleceği genel kurullarda, esas sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülmemişse, şirket sermayesinin en az dörtte birini (%25) oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları ve bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde yapılacak ikinci toplantıda hazır bulunan pay sahipleri, sahip oldukları payların miktarı ne olursa olsun müzakere yapmaya ve karar vermeye yetkilidir. Kararlar toplantıda hazır bulunanların oylarının çoğunluğu ile alınır.

Şirketin tasfiyesi kararı, toplam sermayenin yüzde yetmişbeşini (%75) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisap aranır.

Özel kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, esas sözleşmede aksi düzenlenmedikçe, her çeşidi ile tahviller, finansman bonoları, varlığa dayalı senetler, iskonto esası üzerine düzenlenenler de dahil diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetlerin ihracı veya bu hususta yönetim kuruluna yetki verilmesi ile ilgili genel kurul kararları, sermayenin en az yüzde yetmişbeşini (%75) oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisaplar aranır.

Genel kurul toplantısında, önemli miktarda şirket aktiflerinin toptan satışı kararı, şirket sermayesinin en az yüzde yetmişbeşini (%75) oluşturan pay sahiplerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisabın bulunmaması halinde, yapılacak ikinci toplantıda da aynı nisaplar aranır.

İmtiyazlı pay sahipleri özel kurul toplantısında, imtiyazlı payları temsil eden sermayenin en az yüzde altmışına (%60) sahip pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları şarttır. Kararlar, toplantıda temsil edilen payların çoğunluğu ile alınır.

Şirket süresinin dolmasıyla veya genel kurul kararıyla tasfiyeye girmiş şirketlerde, tasfiyeden dönülmesi kararı, şirket sermayesinin en az yüzde altmışını (%60) oluşturan pay sahiplerinin olumlu oylarıyla alınır. Bu kararın alınabilmesi için şirket malvarlığının dağıtımına başlanmamış olmalıdır.

 

Tablo 1: 6102 sayılı TTK ve İlgili Yönetmelik Uyarınca Anonim Şirketlerde Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisapları
Genel Toplantı ve Karar Nisapları
Toplantı Konusu	Toplantı Nisabı		Karar Nisabı
	1. Toplantı	2. Toplantı
Genel kurul (genel kural; TTK m.418)[7]	1/4[8]	Nisap aranmaz.	Toplantıda hazır bulunanların çoğunluğu
Esas sözleşme değişiklikleri (genel kural; TTK m.421/1)	1/2[9]	1/3	Toplantıda hazır bulunanların çoğunluğu
Tasfiye halinde genel kurul (TTK m.546/3)	1/4	Nisap aranmaz.	Toplantıda hazır bulunanların çoğunluğu
Pay Senetleri Menkul Kıymet Borsalarında İşlem Gören Anonim Şirketlerin Durumu[10]
Toplantı Konusu	Toplantı Nisabı		Karar Nisabı
	1. Toplantı	1. Toplantı
Sermayesinin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri [TTK m.421/5(a), m.418]	1/4[11]	Nisap aranmaz	Toplantıda hazır bulunanların çoğunluğu
Birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararlar (TTK m.421/5)	1/4[12]	Nisap aranmaz	Toplantıda hazır bulunanların çoğunluğu
Anonim Şirketlerde Diğer Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Nisaplar
Toplantı Konusu	Toplantı Nisabı		Karar Nisabı
Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan karar alınması [TTK m.421/2(a)]	Oybirliği		Oybirliği
Şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin karar alınması [TTK m.421/2(b)]	Oybirliği		Oybirliği
Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi [TTK m.421/3(a)]	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları
İmtiyazlı pay oluşturulması [TTK m.421/3(b)]	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları
Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması [TTK m.421/3(c)]	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları
Sermayenin azaltılması kararı (TTK m.473/3-4, m.421)	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları
Fesih ve tasfiye genel kurulu [TTK m.529/1(d), m.421/3-4]	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları
Tasfiyeden dönülmesi (TTK m.548/1)	Sermayenin en az %60’ı		Sermayenin en az %60’ının oyu
Birleşme kararı alınması [TTK m.151/1(a)]	Esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğu temsil edilmelidir.		Genel kurulda mevcut oyların ¾’ü
Bölünme sözleşmesi veya bölünme planının onanması ile ilgili kararların alınması (TTK m.173/2)	Esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğu temsil edilmelidir.		Genel kurulda mevcut oyların ¾’ü
Oranın korunmadığı bölünmede onama kararı (TTK m.173/3)	Esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğu temsil edilmelidir.		Devreden şirkette oy hakkını haiz ortakların en az %90’ı
Tür değiştirme kararı alınması [Genel kural; TTK m.189/1(a)]	Esas veya çıkarılmış sermayenin 2/3’nü karşılaması şartıyla[13] (Anonim şirketin limited şirkete dönüştürülmesi halinde, ek ödeme veya kişisel edim doğacaksa, kararlar tüm ortakların katılımı ile alınır)		Genel kurulda mevcut oyların 2/3’ü (Anonim şirketin limited şirkete dönüştürülmesi halinde, ek ödeme veya kişisel edim doğacaksa, kararlar tüm ortakların katılımı ile alınır)
Anonim şirketin kooperatife dönüşmesine ilişkin kararlar [TTK m.189/1(b)]	Tüm ortakların onayı		Tüm ortakların onayı
Önemli miktarda şirket aktiflerinin toptan satış kararı (Yönetmelik, m.22/12)	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin katılımı		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin ya da temsilcilerinin olumlu oyları
Özel Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, esas sözleşmede aksi düzenlenmedikçe, her çeşidi ile tahviller, finansman bonoları, varlığa dayalı senetler, iskonto esası üzerine düzenlenenler de dâhil diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetlerin ihracı veya bu hususta yönetim kuruluna yetki verilmesine ilişkin genel kurul kararları alınması (Yönetmelik m.22/11)	Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı		Sermayenin en az %75’ini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyu
İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurul Toplantısı Kararları (TTK m.454, Yönetmelik m.22/13)	İmtiyazlı payları temsil eden sermayenin en az %60’ına sahip pay sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı		Toplantıda temsil edilen payların çoğunluğunun olumlu oyu
Yazarın Notu: Anonim şirketlerin sözleşmelerini 6102 sayılı TTK ile uyumlu hale getirmek için, TTK’nın yürürlüğe girmesinden itibaren 12(oniki) ay içinde yapması gereken intibak amaçlı sözleşme değişikliklerinde, 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m.22/2 gereğince toplantı yeter sayısı aranmaz ve değişiklikler toplantıda bulunanların çoğunluğu ile alınır. Ancak, değişikliklere konu sözleşmede ağırlaştırılmış nisaplar olması halinde, değişiklikler bu nisaplara uygun şekilde yapılmak zorundadır.
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararları (TTK m.390/1)	Üye tam sayısının çoğunluğu[14]		Toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu
Kaynak: Yavuz AKBULAK, Halka Açık Anonim Şirketlerin Temel Yükümlülükleri ve Özellikli Bazı Hususlar (Türk Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Bir İnceleme), Leges Hukuk Yayını, Mart 2019, ss.189-193

 

4. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (SPKn) Genel Kurul Toplantı Nisabı

SPKn’nun[15] “Genel kurul toplantılarına ilişkin esaslar” başlıklı 29’uncu maddesine göre; “Halka açık anonim ortaklıklar genel kurullarını, toplantıya, esas sözleşmede gösterilen şekilde, ortaklığın internet sitesi ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) ile SPK’ca belirlenen diğer yerlerde yayımlanan ilanla çağırmak zorundadırlar. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az 3 (üç) hafta önce yapılır. Buna ilişkin usul ve esaslar SPK’ca belirlenir. Nama yazılı ihraç edilmiş olup borsada işlem gören paylar hakkında 6102 sayılı TTK’nın 414’uncu maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz. Halka açık anonim ortaklıkların genel kurul toplantılarında, ortaklık merkezinin yurt dışına taşınması ile bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar hariç olmak üzere, SPKn’nda veya esas sözleşmelerinde açıkça oran belirtilmek suretiyle daha ağır nisaplar öngörülmediği takdirde, 6102 sayılı TTK’nın 418’inci maddesi uygulanır. Esas sözleşmelerde, 6102 sayılı TTK’daki hükmün içeriği yazılmaksızın yalnızca 6102 sayılı TTK’ya veya ilgili madde numarasına atıf yapılmış olması aksine hüküm sayılmaz. Halka açık anonim ortaklıkların genel kurullarında gündeme bağlılık ilkesine uyulmaksızın SPK’nın görüşülmesini veya ortaklara duyurulmasını istediği hususların genel kurul gündemine alınması zorunludur. 6102 sayılı TTK’nın 411’inci maddesinde azlığa tanınmış bulunan gündeme madde ekletme hakkı, halka açık anonim ortaklıklarda gündem maddelerine ilişkin karar taslaklarının görüşmeye sunulmasını da kapsar. Halka açık anonim ortaklıklarda yeni pay alma haklarının kısıtlanmasına, kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kuruluna yeni pay alma haklarını kısıtlama yetkisinin verilmesine, sermaye azaltımına ve (SPKn) 23’üncü maddenin birinci fıkrasına göre belirlenen önemli nitelikteki işlemlere ilişkin kararların genel kurulca kabul edilebilmesi için, esas sözleşmelerinde açıkça oran belirtilmek suretiyle daha ağır nisaplar öngörülmediği takdirde, toplantı nisabı aranmaksızın, ortaklık genel kuruluna katılan oy hakkını haiz payların üçte ikisinin (2/3) olumlu oy vermesi şartı aranır. Ancak, toplantıda sermayeyi temsil eden oy hakkını haiz payların en az yarısının (%50) hazır bulunması halinde, esas sözleşmede açıkça daha ağır nisaplar öngörülmedikçe, toplantıya katılan oy hakkını haiz payların çoğunluğu ile karar alınır. Bu işlemlerde, 6102 sayılı TTK’nın 436’ncı maddesinin birinci fıkrasına göre taraf olan ortaklar bu işlemlerin onaylanacağı genel kurul toplantılarında oy kullanamazlar. Burada belirtilen nisapları hafifleten esas sözleşme hükümleri geçersizdir.”

 

Tablo 2: Sermaye Piyasası Kanunundaki Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisaplarına İlişkin Hükümler
	Madde Başlığı	Madde Numarası ve Fıkrası		Maddenin İlgili Fıkra Metni
1	Kurumsal yönetim ilkeleri	17	3	“Halka açık ortaklıkların, ilişkili tarafları ile gerçekleştirecekleri Kurulca belirlenecek nitelikteki işlemlere başlamadan önce, yapılacak işlemin esaslarını belirleyen bir yönetim kurulu kararı almaları zorunludur. Söz konusu yönetim kurulu kararlarının uygulanabilmesi için bağımsız yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun onayı aranır. Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun söz konusu işlemi onaylamaması hâlinde, bu durum işleme ilişkin yeterli bilgiyi içerecek şekilde kamuyu aydınlatma düzenlemeleri çerçevesinde kamuya duyurulur ve işlem genel kurul onayına sunulur. Söz konusu genel kurul toplantılarında, işlemin tarafları ve bunlarla ilişkili kişilerin oy kullanamayacakları bir oylamada karar alınır. Bu maddenin genel kurul toplantısında görüşülmesinde, toplantı nisabı aranmaz, oy hakkı bulunanların basit çoğunluğu ile karar alınır. Bu fıkrada belirtilen esaslara uygun olarak alınmayan yönetim kurulu ve genel kurul kararları geçerli sayılmaz.”
2	Kayıtlı sermaye sistemi	18	4	“İmtiyazlı payların varlığı hâlinde bu madde kapsamında yapılacak esas sözleşme değişikliğine ilişkin genel kurul kararları, imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunca 6102 sayılı Kanunun 454 üncü maddesindeki esaslara göre onaylanır. Şu kadar ki, ortaklıkların kayıtlı sermaye tavanı dâhilindeki sermaye artırımlarında ayrıca imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu kararı aranmaz.”
3	Kayıtlı sermaye sistemi	18	6	“Yönetim kurulunun bu maddedeki esaslar çerçevesinde aldığı kararlar aleyhine, 6102 sayılı Kanunun genel kurul kararlarının iptaline ilişkin hükümleri çerçevesinde yönetim kurulu üyeleri veya hakları ihlal edilen pay sahipleri, kararın ilanından itibaren otuz gün içinde ortaklık merkezinin bulunduğu yer ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler.”
4	Ortaklıkların önemli nitelikteki işlemleri	23	2	“Kurul, birinci fıkra çerçevesinde düzenlenen zorunluluklara uyulmaksızın gerçekleştirilen işlemlerin ortadan kaldırılmasına yönelik Kurul kararının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde işlem öncesi durumun aynen sağlanmaması hâlinde idari para cezası verebilir ve bu işlemlerin iptali için 6102 sayılı Kanunun genel kurul kararlarının iptaline ilişkin hükümleri çerçevesinde dava açabilir.”
5	Pay alım teklifi zorunluluğu	26	6	“Pay alım teklifinde bulunma zorunluluğu doğan gerçek ve tüzel kişiler ile bunlarla birlikte hareket edenlerin sahip olduğu oy hakları, Kurulca belirlenecek süre içinde bu zorunluluğun yerine getirilmemesi hâlinde kendiliğinden donar. Söz konusu paylar, genel kurul toplantı nisabında dikkate alınmaz.”
6	Genel kurul toplantısına katılım ve oy kullanma	30	–	–
7	Diğer ortak hükümler	33	4	“Pay sahibi sayısı sebebiyle halka açık sayılan ortaklıklardan, 16 ncı madde uyarınca paylarının borsada işlem görmesini istemeyenler, pay sahibi tam sayısının en az üçte ikisinin olumlu oyu veya toplam oyların dörtte üçü ile alınacak bir genel kurul kararı ile bu Kanun kapsamından çıkabilir…”
8	Kitle fonlama platformları	35/A	2	“…Payları kayden izlenen girişim şirketlerinin genel kurul toplantılarına 29 uncu madde ile 30 uncu maddenin ikinci ve beşinci fıkraları kıyasen Kurulun belirleyeceği esaslar çerçevesinde uygulanır.”
9	Değişken sermayeli yatırım ortaklıkları	50	5	“Yatırım ortaklıkları, değişken sermayeli yatırım ortaklıklarına dönüşebilirler. Söz konusu dönüşüm prosedürüne, dönüşüme ilişkin genel kurul toplantı ve karar nisaplarına, dönüşüm nedeniyle ortaklara pay alım teklifi yapılmasına ve teklif fiyatının belirlenmesine, mevcut ortakların hak ve yükümlülüklerinin korunmasına ve diğer hususlara ilişkin esaslar Kurulca belirlenir.”
10	Gayrimenkul sertifikası	61A	3	“Gayrimenkul sertifikasının vadesi sonunda edimlerin yerine getirilememesi veya getirilemeyeceğinin anlaşılması durumunda, ihraççının gayrimenkul sertifikalarına ilişkin yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla, konuyu görüşmek üzere gayrimenkul sertifikası sahipleri toplantısı yapılır. Bu toplantıya ilişkin esaslar Kurulca belirlenir. Kurulca belirlenen esasların dışında kalan konularda 6102 sayılı Kanunun anonim şirketlerin genel kurul toplantılarına ilişkin hükümleri uygulanır.”
Tabloya Dair Not: Tablo, 03 Şubat 2022 itibarıyla geçerli mevzuat dikkate alınarak tarafımızca hazırlanmıştır.

 

5. Genel Kurul Kararlarının İptali: iptal davası açabilecek kişiler ve butlan hali

Aşağıda belirtilen kişiler, kanun veya esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler (TTK m.445-446).

1. Toplantıda hazır bulunup da karara olumsuz oy veren ve bu muhalefetini tutanağa geçirten,
2. Toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın; çağrının usulüne göre yapılmadığını, gündemin gereği gibi ilan edilmediğini, genel kurula katılma yetkisi bulunmayan kişilerin veya temsilcilerinin toplantıya katılıp oy kullandıklarını, genel kurula katılmasına ve oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ve yukarıda sayılan aykırılıkların genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ileri süren pay sahipleri,
3. Yönetim kurulu,
4. Kararların yerine getirilmesi, kişisel sorumluluğuna sebep olacaksa yönetim kurulu üyelerinden her biri,

Diğer yandan, genel kurulun, özellikle;

1. Pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilemez nitelikteki haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran,
2. Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran,
3. Anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan,

kararları batıldır[16] (TTK m.447).

6. Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisaplarına Aykırılık Durumu

TTK m.418 ve m.421’de düzenlenen anonim şirket genel kurul toplantı ve karar nisaplarına aykırılık konusunda mülga 6762 sayılı TTK’da olduğu gibi, 6102 sayılı TTK’da da açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu boşluk yazında yer alan görüşler ve Yargıtay görüşleri/içtihatları ile doldurulmaktadır[17].

Yazında, “Eğer ortaklar yasal bir genel kurul olarak toplanmamışlarsa, örneğin yetkili organın çağrısı veya toplantının bir gündemi olmaksızın, bir anma gününde bir araya gelen ortaklar bir karar alıp imzalamışlarsa (TTK m.416 uyarınca yüzde yüz katılımla yapılan çağrısız genel kurul hariç) bu karar hukuken yoktur. Yine bunun gibi toplantı veya karar yetersayılarının sağlanamadığı kararlarla (gerektiği halde) (Ticaret) Bakanlık temsilcisinin katılmadığı toplantılarda alınan kararlar da yok hükmündedir” denilmek suretiyle, toplantı ve karar yetersayılarına aykırı olarak alınan kararların yokluk ile sakatlanacağı ifade edilmektedir.[18]

Bu minvalde, genel kurul toplantı ve karar nisaplarının ihdası/kurucu bir şart olduğu; dolayısıyla, TTK başta olmak üzere düzenlemede öngörülen nisaplara uyulmadan alınan genel kurul kararlarının kurucu unsurları/şartları/nitelikleri taşımamasından ötürü yokluk[19] hükmü malul olması gerektiği düşünülmektedir.

[1] Türk Ticaret Kanunu, Kanun Numarası: 6102, Kanun Tarihi: 13.01.2011, RG 14.02.2011/27846

[2] Öngörülen nisaplara ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantılarda da aynı nisaplar aranır (TTK m.421/4).

[3] Öngörülen nisaplara ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantılarda da aynı nisaplar aranır (TTK m.421/4).

[4] Maddede yer alan 12 (oniki) ay ibaresi, 6103 sayılı Kanun’un 30.06.2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 26.06.2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanun’un 46’ncı maddesinin “6” numaralı bendi uyarınca değişmeden önce 6 (altı) ay şeklinde idi.

[5] Mülga 6762 sayılı TTK’nın “Toplantı ve Karar Nisabı” başlıklı 388’inci maddesi şöyledir: “Şirketin tabiiyetini değiştirmek veya pay sahiplerinin taahhütlerini artırmak hususundaki kararlar için, bütün pay sahiplerinin ittifakı şarttır.

Şirketin mevzuu veya nevinin değiştirilmesine taalluk eden umumi heyet toplantılarında şirket sermayesinin en az üçte ikisine malik olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması şarttır. İlk toplantıda sermayenin üçte ikisi temsil edilmediği takdirde, idare meclisi, umumi heyeti usulüne uygun olarak ikinci defa toplantıya çağırabilir. İkinci toplantının yapılabilmesi için, esas sermayenin yarısına malik olan pay sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekir.

Birinci ve ikinci fıkralarda yazılı hususlar dışındaki değişiklikler için yapılacak umumi heyet toplantılarında şirket sermayesinin en az yarısına malik olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları gerekir. İlk toplantıda bu nisap hasıl olmadığı takdirde, 368’inci maddeye uyulmak suretiyle en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantıda müzakere yapabilmek için, şirket sermayesinin en az üçte birine malik olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması yeterlidir.

İkinci ve üçüncü fıkralara göre toplanan umumi heyetin kararları mevcut reylerin ekseriyetiyle verilir.”

[6] Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik, RG 28.12.2012/28481

[7] 6362 sayılı SPKn m.29/3 uyarınca, bu hüküm (yani adi nisap, %25 kuralı) halka açık anonim şirketler için de uygulanır.

[8] Kanunda veya esas sözleşmede, aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller hariç, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır.

[9] Kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde.

[10] 6102 sayılı TTK’da ve yukarıda anılan Yönetmelik’te hüküm olmamasına karşın, 6362 sayılı SPKn m.29/6 gereğince, halka açık anonim ortaklıklarda yeni pay alma haklarının kısıtlanmasına, kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kuruluna yeni pay alma haklarını kısıtlama yetkisinin verilmesine, sermaye azaltımına ve SPKn’nun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasına göre belirlenen önemli nitelikteki işlemlere ilişkin kararların genel kurulca kabul edilebilmesi için, esas sözleşmelerinde açıkça oran belirtilmek suretiyle daha ağır nisaplar öngörülmediği takdirde, toplantı nisabı aranmaksızın, ortaklık genel kuruluna katılan oy hakkını haiz payların üçte ikisinin (2/3) olumlu oy vermesi şartı aranır. Ancak, toplantıda sermayeyi temsil eden oy hakkını haiz payların en az yarısının (%50) hazır bulunması halinde, esas sözleşmede açıkça daha ağır nisaplar öngörülmedikçe, toplantıya katılan oy hakkını haiz payların çoğunluğu ile karar alınır.

[11] Esas sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülebilir.

[12] Esas sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülebilir.

[13] TTK m.421/5(b) hükmü saklıdır.

[14] Esas sözleşmede ağırlaştırıcı bir hüküm olabilir.

[15] Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun Numarası: 6362, Kanun Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513

[16] Sakat hukuki işleme ‘batıl’ adı verilir. Batıl; doğru ve haklı olmayan, çürük, bozuk, sakat, boş, hukuken geçersiz, dayanaksız, temelsiz, beyhude, hüküm ifade etmeyen, manasındadır.

[17] Bu konuda ayrıca bkz. Sinan Can DİREN, Anonim Şirketlerde Türk Ticaret Kanunu’nda (“TTK”) Düzenlenen Toplantı Ve Yetersayılarına Aykırılığın Sonuçları, 28 Mart 2018, < https://www.mondaq.com/turkey/corporate-governance/686768/anonim-350irketlerde-trk-ticaret-kanunu39nda-ttk-dzenlenen-toplant305-ve-yetersay305lar305na-ayk305r305l305287305n-sonular305 > erişim tarihi 03 Şubat 2022

[18] Reha POROY, Ünal TEKİNALP, Ersin ÇAMOĞLU, Ortaklıklar Hukuku, 2013, 13. Baskı, İstanbul, §.722a.

[19] Yokluk, bir hukuksal işlemin hukukun öngördüğü kurucu ögelerinden en az birine uyulmaması dolayısıyla o işlemin hiç oluşmamış sayılmasıdır. Böyle bir işlem hiç doğmamış, hiç ortaya çıkmamıştır. Sözleşmelerde irade açıklamaları birbirine uygun değilse sözleşme doğmamıştır, yani yok hükmündedir. Örneğin evlendirme memuru önünde yapılmayan bir evlenme yok hükmündedir (Türk Medeni Kanunu, m.141). Çünkü yasa, evlenmenin evlenme memuru huzurunda yapılmasını kurucu koşul olarak aramıştır. Aynı şekilde yazılı olarak yapılmayan kefalet sözleşmesi de yoktur. Çünkü kefalet sözleşmesinde yazılı şekil, kurucu ögedir. Yine iradenin maddi cebir altında açıklanmış olması durumunda, örneğin bir senedin enseye dayanmış bir silahın korkusuyla imzalanması halinde söz konusu hukuksal işlem için yokluk yaptırımı söz konusudur. Bu etki altında imza atan kişinin iradesi bozulmuştur. Geçerli bir sözleşmenin söz konusu olabilmesi için iradenin özgürce açıklanması, fesada uğramaması gerekmektedir. Yokluk yaptırımıyla sakat bir işlemin yokluğunun mahkeme kararıyla tespitine gerek yoktur. (< https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/19_20_Bahar/hukukun_temel_kavramlari/2/index.html#:~:text=Yokluk%2C%20bir%20hukuksal%20i%C5%9Flemin%20hukukun,s%C3%B6zle%C5%9Fme%20do%C4%9Fmam%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r%20yani%20yok%20h%C3%BCkm%C3%BCndedir > erişim tarihi 03 Şubat 2022 [Yazarın Notu: Yokluk kavramı ile ilgili yukarıdaki açıklama, İstanbul Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi “Hukukun Temel Kavramları” ders başlığında yer verilen “2. Yokluk” başlıklı metinden aynen iktibas edilmiş olup, metinde bu konuya matuf yer verilen atıflara (Bilge/Gözübüyük/Pulaşlı/Korkut/Cansel/Gözler) ise, doğrudan internet sitesi uzantısı verildiğinden değinilmemiştir.]

 

Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.