|
Eşsiz ülkeme… |
7247 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un[1] sırasıyla 6’ncı, 7’inci, 8’inci ve 12 ila 16’ncı maddeleriyle;
- 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’nda,
- 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nda,
- 6361 Sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nda,
- 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda,
- 6493 Sayılı Ödeme Ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri Ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’da
uzaktan müşteri tanıma (digital onboarding) ve/veya uzaktan kimlik tespiti (digital identity) bağlamında çok önemli yenilikler getirilmiştir. Böylece, finansal kuruluşların müşterileri ile yaptıkları işlemlerde sözleşmelerin elektronik ortamda düzenlenebilmesi, amaçlanmıştır.
Uzaktan müşteri tanıma ve/veya uzaktan kimlik tespitine dönük ikincil düzenlemeler de aşağıdaki tabloda sunulmaktadır.
| Tablo: Finansal Kuruluşlardaki İşlemlerde Uzaktan Kimlik Tespitine ve/veya Uzaktan Müşteri Edinimine Dönük Düzenleme Fihristi | ||||
| Düzenlemenin | ||||
| Adı | Yayımlandığı Resmi Gazete | Bölüm Başlıkları | Bölüme Matuf Madde Başlıkları | |
| 1 | Suç Gelirlerinin Aklanmasının Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik
(Dayanak: 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun, m.27; Dayandığı Bakanlar Kurulu Kararı: 10.12.2007, 2007/13012; Dayanak Cumhurbaşkanı Kararı: 24.02.2021-3580) |
09.01.2008/26751
24.02.2021/31405 (2. Mükerrer) |
i) Yükümlüler
ii) Müşterinin Tanınmasına İlişkin Esaslar iii) Yükümlülük Denetimi |
– Yükümlü
– Gerçek kişilerde uzaktan kimlik tespiti – Yurt dışında yerleşik tüzel kişilerde ve yurt dışında kurulmuş güven sözleşmelerinde kimlik tespiti – Gerçek faydalanıcının tanınması – Denetimin kapsamı |
| 2 | Bilgi Sistemleri Yönetimi Tebliği (VII-128.9)
[Dayanak: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, m.128/1(h)] |
05.01.2018/30292 | i) Bilgi Sistemleri Kontrollerine İlişkin Esaslar | – Ağ güvenliği
– Kimlik doğrulama – Veri gizliliği – Müşteri bilgilerinin gizliliği – Müşterilerin bilgilendirilmesi |
| 3 | Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik
(Dayanak: 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, m.93) |
15.03.2020/31069 | i) Bilgi Güvenliği Yönetimi
ii) Elektronik Bankacılık Hizmetleri iii) Mobil Bankacılık iv) Telefon Bankacılığı v) Açık Bankacılık Servisleri vi) ATM Bankacılığı vii) Çeşitli ve Son Hükümler |
– Kimlik ve erişim yönetimi
– Kimlik doğrulama ve işlem güvenliği – Müşterilerin bilgilendirilmesi – Mobil bankacılıkta kimlik doğrulama ve işlem güvenliği – Telefon bankacılığında kimlik doğrulama, işlem güvenliği ve hizmet kalitesi – Açık bankacılık servislerinde kimlik doğrulama ve işlem güvenliği – ATM’lerde kimlik doğrulama ve işlem güvenliği – Uzaktan kimlik tespiti ve üçüncü tarafa güven |
| 4 | Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik
(Dayanak: 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, m.76/2 ve m.93 |
01.04.2021/31441 | i) Uzaktan Kimlik Tespiti Sürecine İlişkin Şartlar
ii) Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulması |
– Süreç başlatılmadan önce uyulması gereken genel ilkeler
– Uzaktan kimlik tespitini yapacak müşteri temsilcisi ve çalışma ortamı – Sürecin başlatılması ile uyulması gereken genel ilkeler – Kullanılabilecek kimlik belgesi ve doğrulanması – Kimliği tespit edilecek kişinin doğrulanması – Görüntülü görüşmede sürecin sonlandırılması – Verilerin kaydedilmesi ve saklanması – Uzaktan kimlik tespitinde sorumluluk – Kimlik tespitini müteakip sözleşme ilişkisinin kurulması |
| 5 | Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ
(Dayanak: 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun, m.12, m.14, m.14/A, m. ve m.21) |
01.12.2021/31676 | i) Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alınacak İlkeler | – Kimlik doğrulama
– Uzaktan iletişim aracı ile yürütülecek süreçler – Uzaktan iletişim aracı ile yürütülecek süreçler |
| 6 | Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Şirketlerince Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik
(Dayanak: 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu, m.22/1, m.38/2, m.39/3 ve m.39/A/2 |
11.01.2022/31716 | i) Uzaktan Kimlik Tespiti Sürecine İlişkin Şartlar ii) Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulması |
– Süreç başlatılmadan önce uyulması gereken genel ilkeler
– Uzaktan kimlik tespitini yapacak müşteri temsilcisi ve çalışma ortamı – Sürecin başlatılması ile uyulması gereken genel ilkeler – Kullanılabilecek kimlik belgesi ve doğrulanması – Kimliği tespit edilecek kişinin doğrulanması – Görüntülü görüşmede sürecin sonlandırılması – Verilerin kaydedilmesi ve saklanması – Uzaktan kimlik tespitinde sorumluluk – Kimlik doğrulama ve işlem güvenliği – Kimlik tespitini müteakip sözleşme ilişkisinin kurulması |
| 7 | Aracı Kurumlar ve Portföy Yönetim Şirketleri Tarafından Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Tebliğ (III-42.1)
(Dayanak: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, m.42/2) |
08.02.2022/31744 | i) Uzaktan Kimlik Tespiti Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar
ii) Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulması |
– Genel ilkeler
– Uzaktan kimlik tespitini yapacak personel ve çalışma ortamı – Sürecin başlatılması ile uyulması gereken genel ilkeler – Uzaktan kimlik tespitinde kullanılabilecek yöntemler – Kimliği tespit edilecek kişinin doğrulanması – Görüntülü görüşmede sürecin sonlandırılması – Verilerin kaydedilmesi ve saklanması – Uzaktan kimlik tespitinde sorumluluk – Kimlik tespitini müteakip sözleşme ilişkisinin kurulması |
| 8 | Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebliğ (III-45.1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (III-45.1 ve III-45.1.b)
(Dayanak: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, m.45) |
01.08.2015/29432
08.02.2022/31744 |
i) Genel Hükümler
ii) Müşteriye Yapılacak Bildirimler iii) Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Tutulacak Kayıtlar ve Saklama Esasları |
– Kimlik doğrulama ve işlem güvenliği
– Yatırım kuruluşlarının hesap ekstresi gönderimi – Yatırım kuruluşlarınca belgelerin saklanması |
| Tabloya Dair Notlar:
1) 7247 sayılı Kanun ile ilgili 217 sıra sayılı Plan ve Bütçe Komisyonu Raporundan aynen iktibas edilen bazı hususlar aşağıda verilmektedir: – Madde 6 ile 5411 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan faaliyet konularına ilişkin bankalar ve müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli düzenlenmektedir. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek diğer yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, bankalar ile müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi kurulması esnasında bankaların potansiyel müşterilerle yüz yüze gelme ihtiyacının ortadan kaldırılması, fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesi ve sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanmasının önünün açılması amaçlanmaktadır. Diğer taraftan, Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ilave yöntemlere de yer verildiği dikkate alınarak, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bankalar ile bireysel müşterileri arasında akdedilecek sözleşmelerin içeriğinde yer alması gereken asgarî hususlar ile tip sözleşmelerin uygulanacağı işlemlerin Kurulun uygun görüşü alınarak kuruluş birlikleri tarafından belirleneceği düzenlenmektedir. – Madde 7 ile 5464 sayılı Kanun kapsamındaki kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasındaki sözleşmelerin şekli düzenlenmektedir. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, bankalar ile müşteriler arasında kredi kartı sözleşme ilişkisinin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla mesafeli olarak da kurulabilmesinin ve fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesinin önünün açılması amaçlanmaktadır – Madde 12 ile 6361 sayılı Kanun kapsamındaki finansal kiralama şirketleri ile müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli düzenlenmektedir. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, söz konusu şirketler ile müşteriler arasındaki sözleşme ilişkisinin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla mesafeli olarak da kurulabilmesinin ve fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesinin önünün açılması amaçlanmaktadır. – Madde 13 ile 6361 sayılı Kanun kapsamındaki faktoring şirketleri ile müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli düzenlenmektedir. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, söz konusu şirketler ile müşteriler arasındaki sözleşme ilişkisinin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla mesafeli olarak da kurulabilmesinin ve fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesinin önünün açılması amaçlanmaktadır. – Madde 14 ile 6361 sayılı Kanun kapsamındaki finansman şirketleri ile müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli düzenlenmektedir. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, söz konusu şirketler ile müşteriler arasındaki sözleşme ilişkisinin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla mesafeli olarak da kurulabilmesinin ve fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan Kurulun yazılı şeklin yerine geçeceğini belirlediği günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesinin önünün açılması amaçlanmaktadır. Teklifin çerçeve 8, 9, 10, 11, 12 ve 13 üncü maddeleri; çerçeve 9, 10, 11, 12, 13 ve 14 üncü maddeler olarak aynen kabul edilmiştir. Yeni Madde: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki yatırım hizmetleri ve faaliyetlerine ilişkin yatırım kuruluşları ve yatırımcılar arasındaki sözleşmelerin şekli yeniden düzenlenerek sözleşmelerin yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Sermaye Piyasası Kurulunun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek diğer yöntemler yoluyla kurulabilmesini öngören düzenleme Teklife yeni çerçeve 15 inci madde olarak eklenmiştir. Yeni Madde: 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamındaki ödeme hizmeti sağlayıcıları ile ödeme hizmeti kullanıcıları arasındaki çerçeve sözleşmelerin şekli yeniden düzenlenerek sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve ödeme hizmeti kullanıcısının kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilmesini öngören düzenleme Teklife yeni çerçeve 16 ncı madde olarak eklenmiştir. [Bu konuda lütfen bkz. Erzurum Milletvekili İbrahim Aydemir ve Manisa Milletvekili Uğur Aydemir ile 63 Milletvekilinin Bazı Kanunlarda ve 399 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (2/2945) ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (Sıra Sayısı: 217), < https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem27/yil01/ss217.pdf > erişim tarihi 08 Şubat 2022] 2) Banka Kartları Ve Kredi Kartları Kanunu’nun (Kanun Numarası: 5464, Kanun Tarihi: 23.06.2006, RG 01.03.2006/26095) 24’üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir: “Sözleşme şartları Madde 24- (Değişik cümle:18/6/2020-7247/7 md.) Kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasındaki ilişkiler, bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde en az on iki punto ve koyu siyah harflerle hazırlanacak yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulacak sözleşmeler ile düzenlenir ve buna ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir. Sözleşmenin bir örneği, kart hamiline ve varsa kefile verilir. Sözleşme hükümleri ve kartın kullanımı hakkında kart hamiline ayrıntılı bilgi verilmesi zorunludur. …” 3) Mali Eylem Görev Gücü’nün “Dijital Kimlik Rehberi” için lütfen bkz. Digital Identity, March 2020 The Financial Action Task Force (FATF), < https://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/recommendations/pdfs/Guidance-on-Digital-Identity.pdf > erişim tarihi 08 Şubat 2022 4) Bu tablo, 08.02.2022 tarihi itibarıyla geçerli mevzuat dikkate alınarak tarafımızca hazırlanmıştır. |
||||
[1] Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun Numarası: 7247, Kanun Tarihi: 18.06.2020, RG 26.06.2020/31167 [Ülkemizde, bu minvaldeki ikincil düzenlemelerin otoriteleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurulu’dur.]
· Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
