Günümüz borsalarının bilgi ekosistemi değişiyor. Perakende işlemler (retail trading), hisse senedi fiyat hareketlerini giderek daha fazla etkiliyor, sosyal medya yatırım eğilimlerini şekillendiriyor ve geleneksel olmayan kuruluşlar bilgiye aracılık ediyor. Bu değişimleri anlamak ise, şu soruyu yanıtlamayı gerektirir: bugün yatırım kararlarını kim veya ne yönlendiriyor? Yeni bir makalede, borsa etkileyicilerinin veya “finfluencer’ların” borsalarda bilgi ve fiyat keşfi üzerindeki finansörlerin etkisini giderek daha fazla yaptığı ve açıkladığı savunuluyor.
‘Finfluencer’ kavramı, sosyal medya etkisiyle yatırımcı kararları üzerinde büyük etkisi olan bir kişi veya kuruluş anlamına gelir. Kim Kardashian gibi ünlülerden Elon Musk veya Ryan Cohen gibi kurumsal kişiliklere, YouTube, TikTok ve diğer sosyal medya platformlarında takipçiler geliştiren sıradan yatırımcılara kadar çeşitli finansör türleri mevcuttur. Örneğin Elon Musk, 26 Ocak 2021 tarihinde ‘GameStonk!’ tweet’i attı. Ardından GameStop’un hisse senedi fiyatı yaklaşık %40 arttı. Ryan Cohen de 19 Temmuz 2021 tarihinde, yemek çubuklarını burun deliklerinde tutarken çekilmiş bir fotoğrafını tweetledi. Takipçiler, yemek çubuklarının yaklaşmakta olan bir GameStop hisse senedi bölünmesine işaret ettiğini tahmin ettiler (Cohen, GameStop’un yönetim kurulu başkanıdır). MeetKevin olarak bilinen bir YouTube finans uzmanı olan Kevin Paffrath, The Meet Kevin Pricing Power ETF adlı bir borsa yatırım fonu başlattı. Ve Aralık 2022’de Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (U.S. Securities and Exchange Commission; SEC), sekiz sosyal medya fenomenini Twitter ve Discord’da dolandırıcılık ve borsa manipülasyonu ile suçladı.
“Doldur ve boşalt düzenleri” (pump-and-dump schemes) açıkça yasa dışı olsa da, diğer örnekler -ve birçok finansman faaliyeti- herhangi bir bariz yasa dışılık içermiyor. Hiçbir yanlış bilgi ve hatta herhangi bir yeni bilgi yayılmaz; yine de hisse senedi fiyatları yeni bilgiler varmış gibi tepki verir. Bu da, finansman sağlayıcıların yatırımcıyı bilgi olmayan veya eski bilgilere yanıt vermeye teşvik etme olasılığını artırır. Ayrıca yatırımcılar için ‘bilgi’nin (information) anlamı da dâhil olmak üzere finansörlerin yatırım tercihleri ve fiyat keşfi üzerindeki etkisi sorgulanıyor.
Bu, anılan makalenin ana görüşünü çerçeveliyor: finans etkileyicileri, hisse senedi fiyatlarına yansıyan ‘bilgi’ türlerini genişletirler (finfluencers are expanding the types of ‘information’ reflected in stock prices). Piyasalar, hisse senedi fiyatlarında hangi bilgilerin yer aldığını ve bu bilgileri kimin kontrol ettiğini veya şekillendirdiğini yeniden gözden geçirmelidir.
Mezkûr makale, finansman fenomeninin tanımlayıcı bir açıklamasını sunarak başlar. Makale, borsadaki çeşitli türdeki finansörlerin rollerini detaylandırarak, etkilerini değerlendirmek için kullanılabilecek ünlü, kimlik ve sıradan finansörlerin bir sınıflandırmasını geliştiriyor. Finans şirketleri borsada yeni olmasalar da, sosyal medya tarafından yönlendirilen büyük ölçüde genişleyen erişimleri yeni bir olgudur. Sosyal medya aynı zamanda sıradan perakende yatırımcıların güçlü finansörler haline gelmeleri için düşük maliyetli, kolay bir mekanizma sağlamıştır.
Söz konusu makale daha sonra, finansman sağlayıcıların geleneksel borsa fiyat keşfi anlayışını nasıl karmaşıklaştırdığına dair bir analiz sunar. Fiyat keşfine ilişkin geleneksel anlayış, satımcılar arasında, genellikle bir ihraççının gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerine bağlı olan “bilgi” (information) alışverişine odaklanır. Bununla birlikte, finans uzmanları, yalnızca temel değer bilgilerini aramaktan çok daha geniş bir teşvik grubu tarafından motive edilir. Diğer motivasyonların yanı sıra, popülerliği en üst düzeye çıkarmaya, eğlenceli olmaya ve “markalarını büyütmeye” (grow their brand) çalışırlar. Ayrıca, perakende yatırımcılara ulaşan bilgilere giderek daha fazla aracılık ettikleri ve onların (ve onların takipçilerinin) alım satım faaliyetlerinin hisse senedi fiyat hareketlerini etkilemesine izin veren güçlü koordinasyon mekanizmaları sağladığı için, hisse senedi fiyatı hareketlerinin yansıttığı ‘bilgi’ türlerini değiştirirler.
Örneğin, finans kuruluşları ve onların takipçileri manevi olmayan nedenlerle işlem (alım satım) yaparlarsa veya hisse senetlerini ihraççının sürdürülebilirliği veya kültürel değerleri gibi gelecekteki nakit akışları ile doğrudan ilgili olmayan faktörlere dayalı olarak seçerlerse, bir hisse senedinin fiyatı bu özellikleri yansıtacak şekilde artabilir. Geleneksel teori bunu ‘bilgi’ (information) olarak görmese de, daha geniş anlamda bir şirketin değeri hakkında bilgi olarak anlaşılabilir. Yatırımcıların önemli bir bölümünün iklim odaklı misyonları olan şirketleri tercih ettiği gerçeğini yansıtan, finansör odaklı ‘şişirilmiş’ bir fiyat düşünelim. Daha yüksek fiyat, şirketin sermayeyi daha ucuza artırmasına ve sonunda kârlı hale gelen daha fazla projeyi finanse etmesine izin vererek ‘temel’ değerini (underlying value) daha yüksek hisse senedi fiyatına yaklaştırabilir. Sonuç olarak, daha yüksek hisse senedi fiyatı artık şişirilmiş görünmüyor; şirketin gelecekteki nakit akışları hakkında bilgilendirici görünüyor ve bu nedenle daha “doğru”dur (accurate).
Finfluencer odaklı işlemler, uzun süreli etkilere sahip olacak şekilde konumlandırılmıştır. Bunun nedeni, finansman sağlayıcıların perakende işlemlerin sosyal medya kaynaklı etkisini büyütmesidir. Bunun nedeni, diğer piyasa katılımcılarının, finansman sağlayıcı odaklı işlemlere giderek daha fazla rasyonel bir şekilde katılabilmesi veya finans sağlayıcı odaklı faaliyete yanıt olarak veya bu faaliyetin beklentisiyle finansal kararları değiştirebilmesidir. Borsanın temel işlevi basittir: sermaye toplamayı kolaylaştırmak (to facilitate capital raising). Gürültü piyasaların kaçınılmaz bir bileşeni olsa da, doğru fiyatların genellikle daha sorunsuz sermaye toplamayı kolaylaştırdığı ve böylece en yüksek sosyal değeri yaratan şirketlerin daha düşük maliyetle daha fazla sermaye aldığı anlaşılır. Bir yandan, finansman sağlayıcılar fiyatları çarpıtarak kurumsal yönetişimi, sermaye toplamayı/artırımını, menkul kıymet davalarını ve piyasa güvenini olumsuz etkileyebilir. Diğer taraftan, daha olumlu olarak, finansman sağlayıcılar, sermayenin geleneksel olmayan bilgi veya değer türlerini basitçe yansıtan projelere daha fazla akmasına neden olabilir. Bu, kurumsal projelerin seçimi veya finansörlerle kurumsal ortaklıklar, borsa yatırım fonları (exchange-traded funds; ETFs) gibi finansör odaklı ürünlere yatırım akışı veya finansal nüfuz sağlayıcı odaklı ticarete rasyonel katılım yoluyla olabilir.
İleriki dönemde, finansal etki sağlayıcı platformlarından sonsuza kadar yararlanmaya odaklanılmalıdır. Finansçılar bilgiye ne kadar aracılık ederse, takipçilerinin güvenini o kadar geliştirir ve takipçileri için değer katabilirler. Bununla birlikte, finans uzmanları ayrıca yanlış yapmaktan, manipülasyondan ve takipçilerinin davranışlarını tahmin etme ve etkileme yeteneğinden kazanç elde etmek için daha iyi bir konuma gelirler. Menkul kıymetler yasaları açıkça yasa dışı davranışları cezalandıracak şekilde donatılmış olsa da, diğer reformlar iletişim ve bilgiyi geliştirmeye odaklanmalıdır. Daha da önemlisi, finansman sağlayıcılar finansal okuryazarlığı geliştirebilir ve perakende yatırımcı katılımını ve pazar erişimini artırabilir. Örneğin, finans uzmanı Bayan Dow Jones, bir finansal okuryazarlık eğitim platformu olan ‘Finance is cool University’yi [< https://university.financeiscool.com/ >] kurdu. Pek çok bireysel yatırımcı, borsa hakkında bilgi edinmek için sosyal medyaya başvurduğu için, katılımlarının kalitesini artırmak yalnızca daha önemli hale gelecektir.
